Urfa Çalışma Grubu İptal edilmesi için Anıtlar Üst Kurulu başvurdu

Urfa Çalışma Grubu adına yapılan açıklamada şöyle denildi: "Haşimiye Meydanı'nı meydan olmaktan çıkarıp tarihi yapıları gölgeleyecek WC ve müştemilat projesinin iptali için Anıtlar Üst Kurulu'na başvurdu. Kültür Varlıkları Koruma Yüksek Kurulu'nun yeniden değerlendirmesini bekliyoruz." 

 KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
KÜLTÜR VARLIKLARI KORUMA ÜST KURULU'NA
Şanlıurfa ili Eyyubiye ilçesi Haşimiye Meydanı'nda yapımı devam eden Meydan projesi,
2863 sayılı yasaya aykırı olarak sit alanı dokusuna ve tescilli yapılar ile ilişkiye zarar vermekte
ve koruma amaçlı imar planı uygulamasına aykırılık teşkil etmektedir.
Gümrük Han’ın siluetini bozan WC yapısı için tarafımızca Büyükşehir Belediyesi ve
Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu'na yaptığımız itirazlar 29.01.2025 tarihli ve 9291 sayılı
kararları ile reddedilmiştir. 6 Ağustos 2020 tarihli ve 2833 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
ile Özdiker Çarşısı'nın bulunduğu alanın meydan yapımı amacıyla acil kamulaştırma kararı
alınmıştır.
Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu'nun 27.06.2024 tarihli ve 449 sayılı kurul
kararında, WC projelerinin revizeleriyle onaylandığı belirtilmektedir. Ancak, bu kurul
kararından sonra alanda yapılan kazıda su çıktığı ve kurulun bu durumu bütüncül
değerlendirmediği için projenin uygun olmadığına karar verdiği görülmüştür. Büyükşehir
Belediyesi'nin DSİ’den aldığı görüşte, kazı alanının yer altı su seviyesi ile aynı olduğu ve bu
nedenle suyun bertaraf edilemeyeceği belirtilmiştir. Bu durum dâhilinde, suyu bertaraf etmek
yerine tarihi alanların siluetini etkileyecek şekilde önceki projede bulunan minimum kottan
1.60 metre yükseklikte bir yapılaşmaya gidilmesi uygun görülmüştür. Uygulamada alınan
ölçüler ile proje üzerindeki ölçüler kot farkından dolayı farklıdır ve yanıltıcıdır.
Söz konusu alan için çekincelerimizin haklılığı ortada iken ve su öğelerinin meydan
kullanımlarında avantajları ve hayati rolü, ilimizin yazın 60 derecelere çıkan sıcaklıkları göz
önüne alındığında ve dünyadaki örnekleri (Banyoles Meydanı-İspanya, Place Flagey-Belçika,
Zeytouneh Meydanı-Lübnan, Granary Meydanı-İngiltere, Skanderbeg Meydanı-Arnavutluk,
Rule Water Street-Çin, Muscat’s Marsa Plaza-Umman, Tainan Spring-Tayvan) incelendiğinde,
Büyükşehir Belediyesi'nin WC inadını anlamış değiliz.
Bu bölgede ekli fotoğraflarda da işaret edilen noktalarda şehrin ve bölgenin WC
ihtiyacını karşılar nitelikte ve adette WC'ler bulunmaktadır. Ayrıca, WC ihtiyacını karşılamak
anıtlar bölge kurulunun görevi olmayıp; hemen 30 metre yanında Gümrükhanı WC'si, 50
metre karşıda Pazar Camisi, 100 metre kuzeyde Kardeşler Camisi, 50 metre batıda İmam Aslan Camii ve güneybatıda Narinci Camii ve
Hasan Paşa Camii tuvaletleri, ŞURKAV Çarşı WC'leri yeterli sayıda olup bölgenin ihtiyacını
karşılamaktadır.
 Bu konuda Şanlıurfa Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu'nun revize mimari projesinde
ısrarını, yukarıda dünyadaki örnekleri ile karşılaştırdığımızda anlamış değiliz.
Gümrükhan'ın tarihi vizyonuna uygun bir meydan projesiyle tarihi dokuya estetik
kazandırmak için Cumhurbaşkanlığı tarafından acil kamulaştırma yapılmıştır. Ancak, temeli
atılan ve yapıya kavuşturulmaya başlanan mevcut WC projesi, hem kamulaştırma hedefleriyle
hem de koruma amaçlı imar planı şartlarına uymadığı konusunda uzmanlar ve kamuoyu
tarafından büyük tereddütler oluşturmuştur.
Projenin, Gümrükhan cephesine bakan kısmında yer alan yüksek yapılaşma, tescilli
Arasa Hamamı'nın özgün dokusuyla uyum sağlamamaktadır.
Gümrükhan'ın silüetini kapatarak meydan ile tarihi yapı arasındaki görsel bütünlüğü
tamamen ortadan kaldırmıştır. Bu yaklaşım, şehrin tarihi çevre ve pazarlama sit alanı
bütünlüğüne zarar vermekte ve kamulaştırma kararının ihlaliyle çelişmektedir.
Tescilli Arasa Hamamı ile Uyumsuzluk: Meydan projesi, Arasa Hamamı ile ilişkilidir.
Projenin Gümrükhanı'na bakan cephesinde yer alan yükseklik, tescilli Arasa Hamamı'nın özgün
dokusuna uygunluk sağlamamaktadır. Bu nedenle projenin tescilli Arasa Hamamı ile olan
ilişkisi, kentsel doku ve silüet açısından tekrar gözden geçirilmelidir.
Koruma Amaçlı İmar Planı Koşullarına Aykırılık: Meydan, kentin tarihi dokusuna bakan
cadde üzerinde konumlanmış olup, projede yer alan WC ve müştemilat yapılaşması nedeniyle
meydanda baskın bir yapı görünümüne bürünmüştür. Bu durum, koruma amaçlı imar planında
yer alan meydan lejantı koşullarına aykırı düşmekte ve tarihin estetik değerini gölgede
bırakmaktadır.
Söz konusu alan, kentsel sit alanında olup tarihi Gümrükhan'ın karşısındadır. Bu alanın
meydan olmasının birincil nedeni, tarihi Gümrükhan'ın önünün açılması ve Han'ın meydanla
bütünleşerek tarihi vizyonuna kavuşmasıdır. Fakat projede yer alan WC'lerden dolayı projenin
Gümrükhanı'na bakan cephesinde oluşan duvar yüksekliği, tarihi Gümrükhan ile meydan
arasındaki ilişkiyi kesmektedir. Bu durum ise meydanın kamulaştırma amacıyla tezat
oluşturmaktadır.
Yapılan meydan projesi, her ne kadar ana cadde ile aynı kotta düşünülmüşse de, düşük
kotta bulunan, tarihi dokuya bakan cadde üzerinde, projede yer alan WC ve müştemilattan
dolayı oluşan yapı yüksekliği yol üstüne çıkarak meydanı bir nevi yapılaşmaya açmıştır. Bu
durum, imar planında yer alan meydan lejantı koşullarına aykırı düşmektedir.
Meydan Amacı Yerine Yapılaşma Baskısı: Mevcut proje, bir meydan projesinden çok
WC ve müştemilat projesine dönüştürülmüştür.
Bu kararın, Cumhurbaşkanımızın hassasiyet gösterdiği bu projenin daha işin başında
iken; Şanlıurfa Kültür Varlıkları Koruma Kurulu tarafından değerlendirilmemiştir. Ankara Kültür
Varlıkları Koruma Yüksek Kurulu tarafından değerlendirilerek Meydan Projesi'nin bir WC
projesine heba edilmemesini, üst kurulunuzca yeniden değerlendirilerek projeye itiraz
ediyoruz.