Tez Konusu Oldu! Göbeklitepe Yönlendirme levhaları yetersiz

Harran Üniversitesi İşletme Ana Bilim Dalından Doç. Dr. Nedim Bayuk danışmanlığında ve Tarımı ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumundan (TKDK) Uzman Mehmet Yavuz tarafından yazılan “Arkeolojik Sit Alanlarının Destinasyon Pazarlamasındaki Önemi: Göbeklitepe Örneği” adlı tez çalışmasında Göbeklitepe’yi ziyaret eden yerli turistlere yönelik bir anket çalışması yapılmış bu çalışmada Göbeklitepe’ye gelen turistlerin düşünceleri, beklentileri ve algıları ölçülmek istenmiş ve Göbeklitepe üzerinden Şanlıurfa’nın en önemli turizm kaynaklarından olan arkeolojik sit alanlarının Şanlıurfa destinasyonuna muhtemel katkısı tespit edilmeye çalışılmış ve Göbeklitepe Yönlendirme Levhalarının yetersiz olduğu dile getirilmiştir.
Edinilen bilgiye göre; 22.09.2018 - 15.10.2018 tarihleri arasında Göbeklitepe’ye gelen turistlerden farklı yaştan, meslekten ve sektörden 334 katılımcıya toplam 37 sorudan oluşan anket uygulanmış ve Göbeklitepe’ye ulaşım, yeni yapılan çatı, çevre düzenlemesi, karşılama merkezi hakkında görüşleri alınarak Şanlıurfa’da bulunan diğer arkeolojik sit alanları olan Karahan Tepe, Sefer Tepe, Harbetsuvan Tepe’yi ziyaret etmek isteyip istemedikleri tespit edilmeye çalışılmıştır.
Anket Sonuçlarına göre katılımcıların % 56’sı kadınlardan, % 65,9’u evlilerden ve % 30,5’i 26 -35 yaş gurubundan oluşmaktadır. Ayrıca araştırmaya katılan bireylerin % 85,60’ı yüksekokul mezunu olduğu görülmektedir. Göbeklitepe’yi ziyaret eden turistlerin % 34,4’nün 5001 TL (Beşbin bir lira) ve üzeri gelire sahip olduğu ve ziyaretçilerin % 39,2’sinin memur olduğu anlaşılmaktadır.

Turizm sektöründe tanıtım faaliyetleri organize etmek çok önemli

Katılımcıların % 28,1’inin Göbeklitepe’yi ilk olarak aile veya arkadaş çevresinde duyduğunu belirtmesi Pazarlama biliminde ağızdan ağıza pazarlamanın önemini ortaya koyması açısından önem arz etmektedir. % 21.6’si ise Göbeklitepe’yi ilk olarak internet kaynaklarından duyduğunu belirtmesi yapılacak tanıtım faaliyetlerinde internet kaynaklarının göz önünde bulundurulması gerektiğini göstermektedir. Ziyaretçilerin % 11.4’ü Göbeklitepe’yi ilk olarak belgesellerden duyduğunu belirtmiş % 10.5’i ise bilgi kaynağı olarak kitapları göstermiştir. Turizm sektöründeki tüm paydaşların en çok kullandığı bilgi kaynağı olan broşürlerin turistlerin sadece % 0.3’ü tarafından bilgi kaynağı olarak gösterilmesi dikkat çeken bir diğer detaydır. Şanlıurfa’da Turizm sektöründe tanıtım yapan tüm kurumların, insanların ilgisini en çokçeken bu bilgi kaynaklarına göre tanıtım faaliyetleri organize etmeleri çok önem arz etmektedir.

Urfalı Büyükelçi Önen de Göbeklitepe’nin tanıtımına katkı sağlıyor
Daha önce 2 dönem Şanlıurfa Milletvekili, 2 yıl kadar Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve 2017 Aralık ayından beri Çin Halk Cumhuriyeti Pekin Büyükelçisi olarak Şanlıurfa’yı ve ülkemizi dünya devi bir ülkede en iyi şekilde temsil eden Şanlıurfalı Abdulkadir Emin Önen’in, Büyükelçilik görevine atanmasıyla birlikte elçiliğin internet sitesine Göbeklitepe resmini koyması, Göbeklitepe ile ilgili Çin/Pekin’de tanıtıcı çalışmalar, panel düzenlemesi, 2018 Çin’de Türkiye yılı ilan ettirerek gerek ülkemiz kültür ve turizmini tanıtıcı faaliyetlerin Çinliler tarafından da fark edilmesini ve gerekse Çinli turistleri, gazetecileri, sanal medya fenomenlerini Türkiye’ye gönderip, Şanlıurfa ve Göbeklitepe’yi de ziyaret etmelerini sağlaması, UNESCO listesine girmesi de Göbeklitepe’nin dünyada tanıtımına katkı sağlamıştır.

Tanıtım faaliyetleri Marmara, İç Anadolu ve çevre illere yoğunlaştırılmalı
Göbeklitepe’ye gelen ziyaretçilerin en çok % 30.2 oranla Marmara Bölgesinden geldiği bunu % 21.3 ile Güneydoğu Anadolu Bölgesinin ve  % 20.7 ile İç Anadolu Bölgesinin takip ettiği görülmektedir. Bu rakamlar Şanlıurfa’daki turizm paydaşlarının bölge ve şehir bazında yapacakları tanıtım faaliyetlerini Marmara Bölgesine, İç Anadolu Bölgesine ve çevre illere yoğunlaştırması gerektiğini göstermektedir.
“Daha önce ziyaret ettiğiniz turistik destinasyonları göz önünde bulundurduğunuzda, sahip olduğu özellikler itibariyle Göbeklitepe’ye 1 ile 5 puan arasında kaç puan verirsiniz?” sorusuna katılımcıların % 36.5’i 5 puan, % 43,1’i ise 4 puan verirken sadece % 1.8’i 1 puan vermiştir.

Göbeklitepe yönlendirme levhaları yetersiz
Ziyaretçilerin % 62.3’nün Göbeklitepe’ye ulaşımın kolay olduğunu ama % 31.8’nin ise, ulaşımın kolay olmadığını belirtmiştir. Yüz yüze yapılan anket çalışmasında ulaşımı kolay bulmayan katılımcıların kendi kişisel araçlarıyla Göbeklitepe’ye geldiğini ve Göbeklitepe’yi ararken şehirde kaybolduğunu şehirdeki Göbeklitepe yönlendirme levhalarının yetersiz olduğunu vurgulamıştır.
01.08.2018 tarihinde Bayreyn’in başkenti Manama’da yapılan 42’nci Dünya Miras Komitesi toplantısında alınan kararla Göbeklitepe Unesco Dünya Kültür Mirası Listesine girmesinden dolayı ve Göbeklitepe’nin Türkiye’nin Unesco Dünya Kültür Mirası Listesindeki 18 varlıktan biri olması nedeniyle yönlendirme levhalarında Unesco logosunun da kullanılması önem arz etmektedir. Ayrıca bazı katılımcıların cep telefonlarındaki navigasyon programıyla Göbeklitepe gelmeye çalıştığı Navigasyon programında Göbeklitepe’ye yakın bir kum ocağının Göbeklitepe gibi göründüğü bundan dolayı turistlerin oraya gittiği ve kaybolduğu tespit edilmiştir.

Göbeklitepe dinlendirici ve huzur verici bir yer
Katılımcıların % 85.9’u Göbeklitepe dinlendirici ve huzur verici bir yer olarak bulmuş, bölgenin ulusal ve uluslararası basında sürekli terörle anılmasına rağmen ziyaretçilerin % 89.8’i Göbeklitepe’yi ziyaret etmek için güvenli bir yer olarak belirtmiş yine ziyaretçilerin % 86.2’si de Göbeklitepe’nin mistik bir havasının olduğunu söylemiştir.
“Döndükten sonra Göbeklitepe'yi çevrenize tavsiye eder misiniz?” sorusuna ziyaretçilerin % 86.2’sinin Göbeklitepe'yi çevresine tavsiye edeceğini belirtmesi bilgi kaynağı olarak ağızdan ağıza pazarlamanın önemi düşünüldüğünde Göbeklitepe’ye gelecek turist sayısına olumlu yansıyacağı öngörülmektedir.
Göbeklitepe gelen turistlerin memnun bir şekilde misafir edilmesi ve memnun bir şekilde memleketlerine gönderilmesi Göbeklitepe’yi çevresine tavsiye edecek turist sayısını arttıracağı düşünülmektedir.

Koruma çatısı estetik bulunmuş
Koruma çatısı ile ilgili katılımcıların % 70.9’u çatıyı estetik bulmuş ama % 30’u ise, bu çatının ören yerini korumak için yeterli olup olmadığı konusunda kararsız kalmıştır. % 45 oranında katılımcı yeni yapılan karşılama merkezini yeterli bulurken % 25.5 kararsız, % 29.4 ise karşılama merkezini yeterli bulmamıştır. Ayrıca karşılama merkezinde bulunan yetersiz tuvalet sayısının da şikâyet konusu olduğu tespit edilmiştir. Göbeklitepe’ye yapılan çevre düzenlemesi % 52,4 oranında yeterli görülürken % 27 oranında yetersiz bulunmamıştır.

Ziyaretçilerin % 54.8’i Şanlıurfa’ya gelmelerinde Göbeklitepe’nin etkili olduğunu belirtmiş bunlardan % 22.2’si ise Şanlıurfa’ya sadece Göbeklitepe’yi görmeye geldiğini söylemiştir. Ziyaretçilerin % 36.96’si Şanlıurfa denilince aklına Göbeklitepe’nin geldiğini söylemiş % 26.3’ü kararsız iken %36.8’i ise, Şanlıurfa denilince aklına diğer turistik noktaların geldiğini söylemiştir. Göbeklitepe’ye gelen turistlerin % 27.6’sı ise Şanlıurfa’ya geldikten sonra Göbeklitepe’den haberdar olduklarını belirtmiştir. Bu da Şanlıurfa’da turizm tanıtım faaliyetleri yürüten kamu kurum ve kuruluşlarının Göbeklitepe özelinde yeterli tanıtım yapmadıkları yorumunu beraberinde getirmektedir. Ayrıca ziyaretçilerin %14.1 kararsız olmakla birlikte % 76.5’i Göbeklitepe’yi yeniden ziyaret etmek istediklerini söylemişlerdir.

Atıl duran kaynaklar aktif turizme kazandırılmalı
Ziyaretçilerin %75’inin Göbeklitepe ile aynı çağa tarihlendirilen diğer ören yerleri olan NevaliÇori’yi, Karahan Tepe’yi, Sefer Tepe’yi ve Harbetsuvan Tepe hiç duymadıkları tespit edilmiştir. Göbeklitepe ile aynı çağa tarihlendirilen Karahan Tepe, Sefer Tepe ve Harbetsuvan Tepe’de kazı yapılıp turizme kazandırılması durumunda buraları ziyaret edip etmeyecekleri sorulduğunda da ziyaretçilerin % 92’si Karahan Tepe’yi, Sefer Tepe’yi ve Harbetsuvan Tepe’yi ziyaret etmek istediklerini belirtmişlerdir.
Turistik kaynakların etkili kullanılması adına atıl duran kaynakların aktif turizme kazandırılması önem arz etmektedir. Bu bağlamda Şanlıurfa’nın en önemli turistik kaynakları olan arkeolojik sit alanlarında Harran Üniversitesi Arkeoloji Bölümü, Şanlıurfa Müzesi ve ülkedeki diğer arkeoloji bölümleri ya da uluslararası diğer kurumlar tarafından kazı yapılması bu ören yerlerinin turizme kazandırılması gerekmektedir. Kazıların etkili ve hızlı yapılması için Kültür ve Turizm Bakanlığının, Üniversitelerin, Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin ve ulusal ve uluslararası alanda faaliyet gösteren Arkeoloji Enstitülerinin kazılara destek vermesi gerekmektedir.
Analizlerde de görüldüğü gibi Şanlıurfa Göbeklitepe’ye gelen turistlerin % 92’si aynı zamanda Karahantepe’yi, Sefertepe’yi ve Harbetsuvantepe’sini de ziyaret etmek istemektedir. Göbeklitepe’yi ziyaret eden turistlerin Şanlıurfa’daki diğer ören yerlerini de ziyaret etmesi şehirde yapılan turistik geceleme sayısını arttıracak bu da kent ekonomisinde olumlu anlamda domino etkisi yaratacaktır.

Müslüm ABACI / ŞANLIURFA