Prof. Dr. Hasan Akan'dan Oruca Bilimsel Bakış

2025 yılı Ramazan ayına girdiğimiz bugün Harran Üniversitesi Biyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Hasan Akan oruç ile ilgili önemli bir bilimsel makale kaleme aldı.

İŞTE HASAN AKAN'NIN KALEMİNDEN ORUCA BİLİMSEL BAKIŞ:

Allah'ın emrettiği bütün ibadetler gibi, orucun da sayısız faydaları vardır. İlim ilerledikçe, henüz bilemediğimiz birçok faydalarını öğreneceğimiz kesindir.  İslam’da Ramazan ayı boyunca tutulan oruç dışında, farklı inanç ve geleneklerde de oruç ibadeti veya detoks amaçlı açlık uygulamaları bulunmaktadır. Son yıllarda “İslami oruç”, bilimsel araştırmaların konusu haline gelmiş ve insan sağlığı üzerindeki etkileri detaylı olarak incelenmiştir.

Oruç ve Metabolizma Üzerindeki Etkileri: Oruç, vücudun enerji dengesini ve metabolik süreçlerini doğrudan etkileyen bir durumdur. Oruçta karaciğerde ve kaslarda depolanan glikojen kullanılır ve fazla yağlar yakılır.  Vücudumuzdaki hücreler, oruç ayı boyunca eski ve işlevsiz proteinleri geri dönüştürerek enerji elde eder. Bu süreç, hücresel temizlik mekanizması veya otokaji olarak adlandırılır.  Japon bilim insanı YoshinoriOhsumi tarafından bu durum keşfedilerek 2016 yılında Nobel Ödülü’ne layık görülmüştür.

Oruç ve Hormon Dengesi: Oruç sırasında vücudun hormonal dengesi değişir. Oruç insülin seviyelerini düşürerek insülin direncini azaltabilir. Bu durum diyabet riskini azaltabilir.

Oruç ve Bağışıklık Üzerindeki Etkileri: Yapılan araştırmalar, orucun bağışıklık sistemini yenilediğini ve iltihaplanmayı azaltabildiğini göstermektedir. Özellikle, kanser tedavilerinde de bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi açısından umut vericidir.

Oruç ve Beyin Sağlığı: Araştırmalar, orucun beyin sağlığı üzerinde olumlu etkileri olduğunu göstermektedir. Oruç sırasında, beyin hücrelerinin onarımı, beyin fonksiyonlarını güçlendiren proteinlerin üretilmesi ve Alzheimer gibi hastalıkların yavaşlatılmasını sağlar.

Oruç ve Kalp Sağlığı: Yapılan çalışmalar, düzenli oruç tutmanın kalp hastalıkları riskini azalttığını ortaya koymaktadır. Oruç, kötü kolesterol seviyelerini düşürerek damar tıkanıklığını önleyebilir.Oruç, hipertansiyon riskini de azaltır.

Oruç ve Sindirim Sistemi Üzerindeki Etkileri: Oruç, sindirim sistemi için bir dinlenme ve yenilenme sürecidir.Oruç sırasında karaciğer toksinleri temizler ve vücuttan zararlı bileşenleri uzaklaştırır.

Oruç ve Kanser Üzerindeki Etkileri: Oruç, kanser hücrelerinin büyümesini yavaşlatma potansiyeline sahiptir.Normal hücreler oruç sürecine adapte olabilirken, kanser hücreleri besin eksikliğinden olumsuz etkilenir ve bölünmeleri yavaşlayabilir.

Oruç ve Psikolojik Etkiler: Oruç sadece fiziksel sağlığı değil, aynı zamanda psikolojik sağlığı da etkiler.Kan şekeri seviyelerinin dengelenmesi ile odaklanmanın arttırılması, salgılanan nörokimyasallar ile ruh halinin iyileştirilmesive bireyin kendini kontrol etme yetisini geliştirerek stresle başa çıkma becerisini arttırabilir.

 Yukarıda anlattığımız gibi, bilimsel veriler, orucun sağlık üzerindeki çok yönlü etkilerini açıkça ortaya koymaktadır. Elbette, her bireyin sağlık durumu farklı olduğu için, kronik hastalığı olanların ve özel bir diyet uygulayanların doktorlarına danışarak oruç tutmaları önerilir.

Orucun sağlık açısından faydaları bilimsel olarak da artık kanıtlanmış durumdadır. Orucun özellikle kalp ve damar hastalığı risk faktörlerini azalttığı bilinen bir gerçektir. Müslüman olmayanların bile rejim, diyet ya da perhiz adı altında sağlıklarını kazanmaya çalıştıklarını hepimiz biliyoruz. Orucun sağlık sebebi olduğu, günümüzde laboratuvar çalışmalarıyla ispatlanmıştır. 1980’li yıllarda Erzurum Üniversitesi Tıp Fakültesi tarafından Oruç üzerinde yapılan bir bilimsel makalenin görüntüsünü de burada paylaşıyorum. Bu çalışma laboratuvar ortamında, 100 oruçlu üzerinde yapılan Biyokimyasal bir araştırmadır. Bu araştırmanın sonuçlarına göre “İslami oruç”,  sindirim kanalındaki ve metobolizma olaylarındaki periyodik dinlenme imkânını da sunduğu, özellikle lipit denilen yağ metabolizmasıyla fazla beslenmeyi ayarlama özelliğine sahip olduğu ve vücuttan toksik maddelerin temizlendiği de ifade ediliyor.

 Oruç: Yıllık manevi bakım

Oruç, sadece mideyi değil, bütün vücudu dinlendirmektedir. "Sürekli çalışan bir makinenin bakıma ihtiyacı varsa, doğumdan ölüme kadar durmadan çalışan sindirim organlarının da bakımları oruçla sağlanır. Oruç tutmak bütün organları yeniler. Oruç yaşlanmayı geciktirirken, kanser hücrelerini bile önlüyor. Oruç, insanın iç organlarını saran zarlardaki yağların erimesini sağlamaktadır. Dünya Sağlık Örgütü bile '2 günde bir oruç tutun' şeklinde öneride bulunuyor." Oruç tutmak sadece aç kalmaktan ibaret olmayıp, insan psikolojisini de olumlu yönde etkilemektedir. Oruç, ruh dünyamıza bir nevi format atmaktır.

Oruç tutmak, adeta ağaçların, bağların senede bir budanmasına benzer. Bu halden sonra vücuda canlılık gelir. Oruç: Vücuttaki zehirli maddeleri attırır. En iyi bilinen detoks oruçtur.Oruç tutmaksadece aç kalmak değildir, duygu ve düşüncelerimiz de manevi olarak feyiz almaktadır. 

Tıp ilminin babası Hipokrat en mühim tedavi yolu olarak perhizi önermiştir. Gerçek bir sağlık sebebi olan oruçta, Allah'ın bizden bir ay istediği şifalı bir perhizdir. Bütün hastalıkların kökü, yenilen içilen şeylerdir. Tüm ülkelerde aşırı beslenmeden doğan hastalıklar, bir çığ gibi artarak yayılıyor.“Oruç, zevkli, tatlı bir açlıktır”. İslam emrettiği orucun, hakiki bir açlık yapmadığı tespit edilmiştir. Yani Fizyolojik açlık yok. Psikolojik açlık var. Yani alışılmış bir yemek saatinin değiştirilmesinden doğan bir açlık hissi var sadece. Vücudun depo ettiği gıda ve yağlar, oruç sırasında vücudu beslemeye devam etmektedir. Hatta damardaki yağ miktarının azalması bir çok hastalıklara iyi gelir..,

Oruç, İslam Ülkelerinin dışında da hızla yayılmakta, bu konuda birçok kişi araştırma yaparken, hastalıkların önlenmesi için orucu tavsiye eden mütehassıs doktorların sayısı her geçen gün artmaktadır.Nitekim, Alman Doktor Buchinger’in “Oruç, bıçağa gerek duyulmayan bir ameliyattır.” şeklinde tanımlıyor.

Oruç, elbette Allah için yapılan bir kulluk borcudur. Ama faydalarını da bilmek çok önemli…Sonuç olarak, oruç hem dini hem de bilimsel olarak insan sağlığı üzerinde olumlu etkiler bırakan bir ibadettir. 

Yazımızı Hz. Peygamberin sözüyle tamamlayalım: "Oruç tutun! Sıhhat bulun! 

                                                                                                          Prof. Dr. Hasan Akan