Nepotizm; Adam kayırmacılık

Türkiye ve Şanlıurfanın Sosyal problemlerini masaya yatıran bir yazı dizisi için ilk yazıyı  Soyolog Mehmet Guli ASLAN; "NEPOTİZM (Kayırmacılık)" başlığıyla yazdı...

İŞTE O YAZI... 

URFA'NIN SOSYOLOJIK MESELELERI-1 NEPOTİZM (Kayırmacılık)
Nepotizm, kelimesi köken olarak Latince nepos (Yeğencilik) kelimesinden türediği söylense de bazı kaynaklara göre; modern İtalyancada yeğen anlamına gelen 'nepote'den 'nepotismo' sözcüğü türetildiği ifade edilmektedir.
Nepotizm, Akraba ve yakın arkadaşları kayırma, hısım akraba torpilciliğidir… Bir kişinin kabiliyet, yetenek, iş bilirliği ve eğitim düzeyine bakmaksızın sadece akraba ve yakınlık ilişkilerine bakarak istihdam edilmesi ve terfi edilmesidir.
Nepotizm, Profesyonel, objektif ve mantıklı düşünce yerine; duygu ve hislerin ön plana alındığı, akraba ve kayırmacılık yapıldığı bir düşünce sistemidir. Hısım akraba torpilciliğidir. Ülkemizde asırlardır devam eden bir gelenektir . Nepotizm, dolaylı da olsa genlerimizi taşıyan yakın akrabalarımızı kollayarak, genlerimizin ileriki nesillere aktarılmasını sağlama amacıyla akrabalara karşı iyilik yapma durumu “altruizm” ile karıştırılmamalıdır.
İlk olarak Rönesans döneminde Kilise papazlarının yeğenlerini ve yakın akrabalarına iş bulma girişimiyle ortaya çıkan Nepotizm, o dönemde kilisenin etkinliğini ve diğer kişilerin morallerini olumsuz yönde etkilemiştir.Nepotizm geleneksel bağların yoğun olduğu ve gelişmişlik düzeyi düşük, piyasa mekanizması yeterince gelişmemiş ülkelerde aile işletmelerinde varlığını gösterse de modern çağda daha çok Politik, Yayıncılık ve hizmet sektöründe varlığını sürdürmektedir.
Nepotizm işletmelerde aynı aile fertleri üzerinde olumlu etki gösterse de diğer çalışanlar üzerinde olumsuz etki bırakmaktadır. Yeteneksiz bir kişinin emrinde çalışıyor düşüncesi işletmelerde moral ve motivasyonu olumsuz etkiler. Bu da işletmenin işleyişine yansır .
Yapılan araştırmalarda; Nepotizm uygulamaları arttıkça çalışanların iş stresi de arttığı, iş tatmini, İşverene güveni ve adalete olan inancı zayıfladığı ortaya çıktığı görülmüştür.
Nepotizm, siyasal ve yönetimsel olarak yozlaşmaya neden olmaktadır..
Nepotizm günümüzde işletmelerden çok siyasal kayırmacılıkla ön planda olan bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır.
SİYASAL KAYIRMACILIK
Siyasal partilerin iktidara geldikten sonra, kendilerine destek veren seçmen gruplarına değişik şekillerde ayrıcalıklar tanıması, haksız çıkar sağlaması ve hak etmedikleri statüleri vermesidir. Siyasal partiler iktidara geldiklerinde kamu kurum ve kuruluşlarında üst düzey görevlileri görevden alması ve yerine siyasi yandaşlık, ideolojik gibi kriterlerle atama yapması…
Bu atamalarda eğitim durumları ve yapacakları işin gerektirdiği niteliklere sahip olup olmadıklarına bakılmaksızın yöneticilerin eş, dost, akraba ve yakınlarının devlet işine alınmalarının, yaygın olarak ve meşru görülerek yapıldığı yönetim. Tanıdık kişilere avantaj sağlama, öncelik tanıma, kamu imkânlarından yararlandırma politikası siyasal kayırmacılığın sebep ve sonuçlarıdır. Türkiye'de ve İlimizde de çeşitli düzeylerde görülen nepotizm türleri hukukun eşit ve adil uygulanması, kurumsal hizmetlerden tüm yurttaşların yararlanması önünde önemli bir engel olarak karşımıza çıkmaktadır. Bürokratların özellikle yürürlükteki mevzuat yerine nepotizmi esas alan uygulamaları aynı zamanda patronaj ilişkilerine de zemin hazırlamaktadır. Nepotizmin yerleşik etkilerinin kırılması için adam kayırmacılıktan vazgeçilmeli. Hukuksal normlar esas alınmalı açık ve şeffaf bir yönetim sergilenmelidir.
1 prezi.com/vma3vdbtldpn/nepotizmadam-kayirmacilik/
2 prezi.com/vma3vdbtldpn/nepotizmadam-kayirmacilik/