“Hayy’dan Gelen Hu’ya Gider” Ve Yanlış Yerde Kullanmak
Çok kişinin yanlış bildiği ve günlük hayatta çok yanlış, anlamı dışında kullanılan bir sözdür bu; “Haydan gelen huya gider”
Bu söz, günlük hayatımız içinde “kolay ve emeksiz kazanılan şeyler elden kolay çıkar gibi” bir anlam yükleyerek kullandığımız bir atasözüdür.
Bazen yanlış yolda olduğunu bildiğimiz bir insanın başına kötü bir sonuç geldiğinde, istikameti yanlış bilinen insanların ziyana uğraması sonucunda” böyle bir kanaate vararak, evet bu insan bunu hak etti, anlamında kullanılan, ‘Haydan gelen Huya gider’...
Oysaki bu söz bambaşka bir sözdür. Ve bambaşka bir anlam içerir. Bu cümlenin aslı; “Hayy’dan gelen Hu’ya gider” dir. Yani, Yüce Mevlâ’mızın “Hayy” ve “Hu” sıfatları kastedilerek, “Her zaman diri olan Rab’den gelen yine o Rabbe dönecektir.” manasına gelen bir sözdür. “İnna lillah ve inna ileyhi raciun” (Allah’dan geldik ve yine Allah’a döneceğiz) ayetinin tasavvuftaki karşılığıdır.
Efendim ‘Hayy’ “Yaşamak, canlı olmak anlamındaki "h-y-y" kökünden türeyen Hayy; canlı, diri, yaşayan demektir, ölünün zıddıdır Çoğulu ahyâ'dır Allah'ın sıfatı olarak Hayy, yaşayan, ölümlü olmayan demektir… Kelam ilminde Allâh'ın sübutî sıfatları arasında geçen hayat da bu anlamı ifade eder
Hayy kelimesi Kur'ân'da çoğul şekliyle birlikte 24 defa geçmiştir Hayy kelimesi hem Allah için hem diğer canlılar için kullanılmıştır: "Her canlı (Hayy) şeyi sudan var ettik" (Enbiyâ, 21/30) Ayeti Kerimesi bunu ifade eder.
Allah'ın dışındaki varlıklar için kullanılan Hayy, ölü anlamındaki mevt kelimesinin zıddı olarak zikredilmiştir (Âl-i İmrân, 3/27)
İnsan, hayvan, bitkiler ve diğer varlıkları, tüm canlılığı var eden de yok eden de Allah'tır.
Allah'ın canlı-diri oluşu kendindendir O ölmez "Ölmeyen diriye güven… " (Furkân, 25/58)
Hayy kelimesi 5 ayetin üçünde kayyum sıfatıyla birlikte geçmiştir: "O Allah ki O'ndan başka ilah yoktur O, diridir, kayyumdur " (Bakara, 2/255) "O diridir O'ndan başka ilâh yoktur " (Mü'min, 40/65)
Varlığı vacip olan Allah'ın Hayy sıfatı, O'nun ezelî ve ebedî olduğunu ifade eder O'nun evveli ve sonu yoktur O hep diridir, diri olmaya devam edecektir O'nun sonu yoktur Diğer canlıların evveli ve sonu vardır…
"Yeryüzünde bulunan her şey yok olacaktır Yalnız celal ve ikram sahibi Rabb'inin zatı baki kalacaktır" (Rahmân, 55/26-27)
Bütün yaratıklar fâni sadece Allah-u Teâlâ bakidir O'nun dışında her canlı ölecek ve O'na dönecektir Hayy ismi, Tirmizî ve İbn Mâce'nin el-esmâü'l-hüsnâ ile ilgili rivâyetlerinde geçmiştir (Tirmizî, Deavat, 83; İbn Mâce, Dua, 10)
Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden) Hamd (övgü) âlemlerin Rabbi olan Allah'a mahsûstur. (Mü'min sûresi: 65)
Sehl bin Abdullah-ı Tüsterî'ye, gıdân nedir diye sordular. “Hayy ve kayyûm olanı yâni Allahü teâlâyı zikrdir (anmaktır)” dedi. (İmâm-ı Gazâlî)
Bu yüzden kullandığımız kelimelerin anlam ve önemini bilerek telaffuz etmeliyiz. Kaş yapalım derken göz çıkarmamak için, Allah korusun günahkâr olmamak, hatta imanımıza zarar vermemek için temkinli olmalı, anlamını bilmediğimiz kelime ve cümlelerin anlamını, kelime kökenini araştırmalıyız. Diyerek:
Günümüzde anlamının tamamen dışına çıkmış bu güzel sözü, yerinde ve anlamının o güzel sırlarına mazhar olarak kullanabilmek ve içselleştirerek yaşamak temennisiyle, Selamette kalın…
Bu söz, günlük hayatımız içinde “kolay ve emeksiz kazanılan şeyler elden kolay çıkar gibi” bir anlam yükleyerek kullandığımız bir atasözüdür.
Bazen yanlış yolda olduğunu bildiğimiz bir insanın başına kötü bir sonuç geldiğinde, istikameti yanlış bilinen insanların ziyana uğraması sonucunda” böyle bir kanaate vararak, evet bu insan bunu hak etti, anlamında kullanılan, ‘Haydan gelen Huya gider’...
Oysaki bu söz bambaşka bir sözdür. Ve bambaşka bir anlam içerir. Bu cümlenin aslı; “Hayy’dan gelen Hu’ya gider” dir. Yani, Yüce Mevlâ’mızın “Hayy” ve “Hu” sıfatları kastedilerek, “Her zaman diri olan Rab’den gelen yine o Rabbe dönecektir.” manasına gelen bir sözdür. “İnna lillah ve inna ileyhi raciun” (Allah’dan geldik ve yine Allah’a döneceğiz) ayetinin tasavvuftaki karşılığıdır.
Efendim ‘Hayy’ “Yaşamak, canlı olmak anlamındaki "h-y-y" kökünden türeyen Hayy; canlı, diri, yaşayan demektir, ölünün zıddıdır Çoğulu ahyâ'dır Allah'ın sıfatı olarak Hayy, yaşayan, ölümlü olmayan demektir… Kelam ilminde Allâh'ın sübutî sıfatları arasında geçen hayat da bu anlamı ifade eder
Hayy kelimesi Kur'ân'da çoğul şekliyle birlikte 24 defa geçmiştir Hayy kelimesi hem Allah için hem diğer canlılar için kullanılmıştır: "Her canlı (Hayy) şeyi sudan var ettik" (Enbiyâ, 21/30) Ayeti Kerimesi bunu ifade eder.
Allah'ın dışındaki varlıklar için kullanılan Hayy, ölü anlamındaki mevt kelimesinin zıddı olarak zikredilmiştir (Âl-i İmrân, 3/27)
İnsan, hayvan, bitkiler ve diğer varlıkları, tüm canlılığı var eden de yok eden de Allah'tır.
Allah'ın canlı-diri oluşu kendindendir O ölmez "Ölmeyen diriye güven… " (Furkân, 25/58)
Hayy kelimesi 5 ayetin üçünde kayyum sıfatıyla birlikte geçmiştir: "O Allah ki O'ndan başka ilah yoktur O, diridir, kayyumdur " (Bakara, 2/255) "O diridir O'ndan başka ilâh yoktur " (Mü'min, 40/65)
Varlığı vacip olan Allah'ın Hayy sıfatı, O'nun ezelî ve ebedî olduğunu ifade eder O'nun evveli ve sonu yoktur O hep diridir, diri olmaya devam edecektir O'nun sonu yoktur Diğer canlıların evveli ve sonu vardır…
"Yeryüzünde bulunan her şey yok olacaktır Yalnız celal ve ikram sahibi Rabb'inin zatı baki kalacaktır" (Rahmân, 55/26-27)
Bütün yaratıklar fâni sadece Allah-u Teâlâ bakidir O'nun dışında her canlı ölecek ve O'na dönecektir Hayy ismi, Tirmizî ve İbn Mâce'nin el-esmâü'l-hüsnâ ile ilgili rivâyetlerinde geçmiştir (Tirmizî, Deavat, 83; İbn Mâce, Dua, 10)
Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden) Hamd (övgü) âlemlerin Rabbi olan Allah'a mahsûstur. (Mü'min sûresi: 65)
Sehl bin Abdullah-ı Tüsterî'ye, gıdân nedir diye sordular. “Hayy ve kayyûm olanı yâni Allahü teâlâyı zikrdir (anmaktır)” dedi. (İmâm-ı Gazâlî)
Bu yüzden kullandığımız kelimelerin anlam ve önemini bilerek telaffuz etmeliyiz. Kaş yapalım derken göz çıkarmamak için, Allah korusun günahkâr olmamak, hatta imanımıza zarar vermemek için temkinli olmalı, anlamını bilmediğimiz kelime ve cümlelerin anlamını, kelime kökenini araştırmalıyız. Diyerek:
Günümüzde anlamının tamamen dışına çıkmış bu güzel sözü, yerinde ve anlamının o güzel sırlarına mazhar olarak kullanabilmek ve içselleştirerek yaşamak temennisiyle, Selamette kalın…
