DİB Tarafından 2020 Yılı Kurban Tebliği Yayımlandı

Tebliğde kurban komisyonunun çalışmaları, hayvan hareketlerinde uyulacak esaslar, kurban hizmetleri kapsamında alınacak çevresel önlemler belirlendi.

Tebliğin PDF versiyonuna ulaşmak için TIKLAYINIZ
26 Haziran 2020 CUMA Resmî Gazete Sayı : 31167 
TEBLİĞ 
g) Yönetmelik: 18/8/2002 tarihli ve 24850 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Kurban Hizmetlerinin Diyanet İşleri Başkanlığınca Yürütülmesine Dair Yönetmeliği, 
ģ) Yönetim planı: Bu Tebliğe esas faaliyetler sırasında oluşacak hayvansal atık ile diğer atıkların miktarı, toplanması, taşınması, geri kazanılması ve bertaraf edilmesine ilişkin hususları içeren planı, 
ifade eder. 
İKİNCİ BÖLÜM Kurban Hizmetleri Komisyonlarının Çalışmaları 
Komisyonların çalışmaları MADDE 5- (1) Komisyonlar tarafından aşağıdaki çalışmalar yapılır: 
a) Karar, Yönetmelik ve bu Tebliğ hükümleri çerçevesinde 31/7/2020 tarihinde başlayacak olan Kurban Bayramı münasebetiyle Komisyon üyeleri, yükümlülüklerini yerine getirme noktasında gerekli tedbirleri alır. 
b) Şehirlerde ihtiyacı karşılayacak sayıda ve kapasitede kurban satış ve kesim yerleri ile adaklık kesim yerleri tesis edilir. 
c) Kurbanların kesim yerlerinde kesilmesi için gerekli tedbirler alınır. 
$) Kurban satış ve kesim yerleri birbirine yakın yerlerde planlanır. Planlama yapılırken çevre ve insan sağlığına zarar vermemek için olası çevresel riskler dikkate alınır. 
d) İhtiyaç duyulması halinde gerekli önlemlerin alınması şartıyla pazar yerleri kurban kesim yerine dönüştürülebilir. 
e) Kurban satış ve kesim yerlerine ulaşımın kolay sağlanması için yerel yönetimlerce gerekli tedbirler alınır. 
f) Kurban satış ve kesim yerleri, çevre ve toplum sağlığını olumsuz etkileyecek durumlardan arındırılır. Ayrıca kurban satış ve kesim yerlerinde gerekli sıhhi tedbirler alınır. 
g) Kurban satış yerleri etrafi branda ile çevrili, üstü kapalı ve insanların sosyal ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde hazırlanır. 
g) Kesim yerleri; genel sağlık şartlarına uygun, dezenfekte edilebilir, zemininde su biriktirmeyen, yeteri derecede aydınlatma ve havalandırması bulunan mekanlardan seçilir. Ayrıca insanların sosyal ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde hazırlanır. 
h) Kesim alanı ve çevresinde, evcil ya da sokak hayvanlarının girmesine engel olunacak şekilde önlemler alınır. 
1) Kurbanlar, kesim yerlerinde kesilip parçalandıktan sonra etlerin hemen teslim edilmesi sağlanır, bu sağlanamadığında gerekli saklama koşulları oluşturulur. 
i) Kesim yerlerinden kaynaklanacak atık suların doğrudan alıcı ortama verilmesini engelleyici tedbirler alınır. 
j) Kesim yerlerinde kesilen hayvanların deri ve sakatatının zayi olmadan değerlendirilmesi hususunda gerekli tedbirler alınır. 
k) İl ve ilçelerdeki kurban satış ve kesim yerlerinin açık adresleri (İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlükleri kontrol ve onayı alındıktan sonra) Din Hizmetleri Yönetim Sistemine (DHYS) 10/7/2020 Cuma günü mesai bitimine kadar müftülüklerce girilir. 
1) Halk Eğitim Merkezlerinde 20 saatlik “Kurban Kesim Elemanı” yetiştirme ve geliştirme kursu düzenlenir. 
11, 
m) Kesim yerlerinde, Komisyon üyesi kurum ve kuruluşlardan yeterli sayıda personel görevlendirilir ve ücretleri, Kurban Komisyonu hesabından ödenir. 
n) Bayram günlerinde trafikte oluşan yoğunluk dikkate alınarak kurban satış ve kesim yeri güzergâhında ulaşımı kolaylaştıracak tedbirler alınır. 
0) Kesim yerlerinde kesimlerin daha düzenli yapılması, zaman kaybının ve karmaşanın önlenmesi, COVID-19 bulaşma riskini en aza indirmek için randevu sistemi uygulanır. Kesim işlemlerinin bayramın ilk gününde yoğunlaşmaması için gerekli tedbirler alınır. 
Ö) “Vekâletle Kurban Organizasyonu” konusunda bilgilendirme yapılır. 
p) Kesim yerlerinde, “Kasaplık Belgesi” veya “Kurban Kesim Elemanı” kurslarından alınmış “Kurs Bitirme Belgesi” ve “Hijyen Eğitimi Belgesi” olanlar görevlendirilir. 
r) Kurban satış yerleri, İstanbul ilinde Kurban Bayramı’ndan 15 gün önce, diğer illerde ise Kurban Bayramı’ndan 1 ay önce hazır hale getirilir ve bu tarihten önce kurbanlık hayvan girişine izin verilmez. 
s) Satış ve kesim yerlerinde belediyeler gerekli tedbirleri alır. 
$) Kesim yerine götürülürken, araca bindirilirken, araçtan indirilirken ve kesilirken kurbanlık hayvanlara eziyet edenlere 19 uncu maddede belirtilen cezalar uygulanır. 
t) İlçe Kurban Komisyonu, raporunu 4/9/2020 Cuma günü mesai bitimine kadar il Kurban Komisyonuna iletir. İl Kurban Komisyonu, ilçelerden gelen raporlarla kendi raporunu değerlendirip birleştirerek 18/9/2020 Cuma günü mesai bitimine kadar Din Hizmetleri Yönetim Sistemine (DHYS) kaydeder. 
u) Kurban satış ve kesim yerlerinde COVID-19 salgını sebebiyle Komisyonlar, il Pandemi Kurulu ile işbirliği içerisinde gerekli tedbirleri alır. 
ü) Satış ve kesim yerlerinde ağız ve burnu kapatacak şekilde maske kullanılması, en az 1,5 metre (3-4 adım) olacak şekilde fiziki mesafe kurallarına uyulması, satış ve kesim yerlerinin tüm girişlerinde ve içerisinde belirli mesafelerde el antiseptiği bulundurulması hususlarında gerekli tedbirleri alır. 
v) Hayvan satış alanının etrafı sınırlandırılır, insan kalabalığını önlemek için hayvan ve insanların giriş-çıkışına uygun kontrollü kapılar oluşturulur. Hayvan satış yerleri içinde uygun yönlendirmeler yapılır. 
y) Hayvan satış alanında 8 metrekareye bir kişi (müşteri ve satıcı beraber) olacak şekilde kontrollü insan girişi sağlanır. 
z) Hayvan satış alanının giriş kapılarına ve uygun yerlerine, COVID-19'dan korunma önlemleri ile ilgili bilgilendirici kuralların olduğu tabelalar asılır. 
aa) Hayvan satış alanlarına; ateş ve solunum sıkıntısı olanlar alınmamalıdır. 
bb) Satış ve kesim yerlerinin girişlerinde vatandaşların ateşi ölçülerek, ateşi 38°C üzerinde olanlara tibbi maske takılması, girişlerine izin verilmemesi ve sağlık kuruluşuna yönlendirilmesi sağlanır. 
cc) Müşterilerin, hayvan satış alanlarında uzun süre kalmamaları için uyarılar yapılır. 
¢¢) Hayvan satış alanında insan kalabalığı ve belirli yerlerde yoğunluğu önlemek için uygun hayvan satış üniteleri oluşturulur. Bu üniteler arası mesafe en az 2 metre olmalıdır. 
dd) Her hayvan satış ünitesinin uygun yerinde el antiseptiği veya hijyeni sağlayacak uygunlukta kolonya bulundurulur. 
ee) Hayvan satış alanı içerisinde ulaşılabilir yerlerde el yıkamak için lavabolar oluşturulur. 
(2) Kurban satış yerlerinde müşterilere yönelik aşağıdaki önlemlere uyulması sağlanır: a) Müşteriler, hayvan satış alanlarına girerken bilgilendirme tabelalarını okumalıdır. b) Girişte el antiseptiği kullanılmalıdır. 
c) Ateşi ve solunum sıkıntısı olan, COVID-19 tanısı alan veya temaslısı müşteriler, hayvan satış alanlarına girmemelidir. 
Ç) Hayvan satış alanlarında maske takılmalıdır. d) Müşteri ve satıcılar, hayvan satış alanlarında fiziki mesafeye uymalıdır. e) Müşteri ve satıcılar arasında el teması (tokalaşma) olmamalıdır. f) Yeterli sayıda lavabo ve tuvalet olmalıdır. 
g) Abdesthanelerde ve tuvaletlerde eksik malzeme olmaması iç gerekli tedbirler alınır, devamlı sıvı sabun ve kağıt havlu bulundurulması temin edilir. 
(3) Kurban satış yerlerinde satıcılara yönelik aşağıdaki önlemlere uyması sağlanır: 
a) Satıcılar, hayvan satış alanlarında bilgilendirme tabelalarını okumalıdır. El antiseptiği kullanması ve gerekli sıklıkta ellerin yıkanması sağlanmalıdır. 
b) Ateşi ve solunum sıkıntısı olan, COVID-19 tanısı alan veya temaslısı satıcılar, hayvan satış alanlarına girmemeli ve bu durumda olduğu tespit edilen satıcıların derhal en yakın sağlık kuruluşuna yönlendirilmesi sağlanır. 
c) Satış ünitelerinin önüne COVID-19 için bilgilendirici afiş asılmalı ve el antiseptiği veya hijyeni sağlayacak uygunlukta kolonya bulundurulmalıdır. 
$) Müşteri ile el teması (tokalaşma) yapılmamalıdır. 
d) Hayvan satış alanlarında maske takılmalıdır. Maske nemlendikçe ya da kirlendikçe yeni bir maske ile değiştirilmelidir. Yeni maske takmadan önce ve sonra el antiseptiği kullanılmalıdır. 
e) Satıcı sık sık elini yıkamalı veya el antiseptiği (özellikle her para ödemesinden sonra) kullanmalıdır. 
f) Satıcıların geceledikleri yerde yataklar arası mesafe, en az 1,5 metre olmalıdır. Satış ünitesinde bulunan satıcılar, diğer satış ünitesinde olanlarla temas etmemelidirler. 
Bilgilendirme çalışmaları MADDE 6-(1) Bilgilendirme kapsamında aşağıdaki çalışmalar yapılır: 
a) İl ve ilçelerde hazırlanan kurban satış ve kesim yerlerinin bilgileri, 30/6/2020 tarihinden itibaren Kurul ve Komisyon üyesi kurum ve kuruluşların web sayfalarında yayınlanır. 
b) Kurban ibadetinin dini ve toplumsal boyutları hususunda bilgilendirme yapılır. 
c) Başta kist hidatik, şarbon, bruselloz, kırım kongo kanamalı ateşi, tüberküloz gibi hayvanlardan insanlara geçen hastalıklar olmak üzere toplum ve çevre sağlığı, etin usulüne uygun işlenmesi, pişirilmesi, tüketilmesi, sakatatın çöpe atılmaması, evcil ve yabani hayvanlara verilmemesi ve benzeri konularda vatandaşlar aydınlatılır. Ayrıca COVID-19 nedeniyle dikkat edilmesi gereken kurallar özenle hatırlatılır. Zoonotik hastalıklar ve COVID-19 ile ilgili bilgilendirici tabelalar hayvan satış yerleri ve hayvan kesim yerlerinde uygun alanlara asılır. 
) Kasaplar; su geçirmeyen önlük, maske, eldiven, su geçirmez çizme kullanmalıdır. Her hayvan kesiminden sonra, eldiven değiştirilmeli, kesim aletleri yıkanmalı ve dezenfekte edilmelidir. 
d) Kurban kesen ve hayvanı yüzerek et taksimi yapan kimselerin etle temas eden uzuvlarında yara olmaması, bu durumda olanların kesim, yüzme ve et taksimi işini yapmaları zorunlu ise hijyenik eldiven kullanmaları, elde yara olduğu halde eldiven kullanmadan kesim işlemi yapılmışsa bu etlerin çok iyi pişirildikten sonra tüketilmesi hususunda vatandaşlar bilinçlendirilir. 
e) Kurban olarak satın alınacak hayvanların (sağlıklı, besili, veteriner sağlık raporu/hayvan pasaportu/nakil belgesi olan) Tarım ve Orman Bakanlığınca belirlenen koruyucu aşıları yapılmış ve TÜRKVET kayıt sisteminde kayıtlı olanlardan seçilmesi, gebe ve damızlık değeri yüksek dişi hayvanların kurbanlık olarak kesilmesinin önlenmesi, kurban edilmesi uygun olan hayvanlardan öncelikle erkek olanların tercih edilmesi gerektiği hatırlatılır. 
f) Kurban olması dinen sakıncalı olan hayvanlar kurban satış yerlerine getirilemez. Kurban olarak kesilecek hayvanlar; koyun, keçi, sığır, manda ve deve olup bunların dışındaki hayvanlar kurban olarak kesilemez. Kurbanlık hayvanın yaşı hususunda kameri yıl esas alınır. Kurban olabilmesi için kurbanlık hayvanın; deve için 5, sığır ve manda için 2, koyun ve keçi için 1 yaşını doldurması gerekir. Ancak koyun, semizlik ve gösteriş olarak bir yaşındakilerle aynı olursa altı ayını tamamladıktan sonra da kurban edilebilir. 
g) Kesilecek hayvanın, dini açıdan kurban olmaya engel bir kusurunun bulunmaması gerekir. Kurban edilecek hayvanın, sağlıklı, organlari tam ve besili olması gerekir. Kurbana engel olan kusurlar, hayvanın emsali arasında kıymetini azaltan kusurlardır. 
g) Koyun ve keçi gibi küçükbaş hayvanlardan her biri yalnız bir kişi adına kurban edilir. Deve ve sığır gibi büyükbaş hayvanlar ise bir kişiden yedi kişiye kadar ortak olarak kurban edilebilir. Kurbanın dini hükümleri ile ilgili hususlarda Din İşleri Yüksek Kurulu'nun fetvaları esastır. 
h) Kurban satış yeri görevlileri tarafından yapılacak kontrollerde belgesiz, sağlık durumu iyi olmayan, özellikle büyükbaş hayvanlarda 2 yaşını doldurmamış (kapak atmamış), kurban vasfi taşımayan hayvanların kurban satış yerine alınmayacağı ve satışına izin verilmeyeceği ve aykırı durumlarda yasal işlem başlatılacağına ilişkin, çadır ya da padokları kiralama yetkisine sahip kurban satış yeri yetkilileri tarafından hayvan sahibi ya da çadır sahibinden, bu Tebliğin ekinde bulunan (Ek-4) “Kurban Satış Yeri Taahhütnamesi” alınarak arşivlenir. Yapılan denetimlerde kurban için uygun olmayan hayvanlar bulunduğu tespit edilirse ilgili hayvanlar (X) işaretiyle işaretlenir. Kurban satış yerinin muhtelif yerlerine (X) işareti taşıyan hayvanların kurban olmaya uygun olmadığına dair bilgilendirme afişleri asılır. 
1) Ticaret Borsalarında olduğu gibi canlı hayvan alım ve satımlarında tokluk firesi düşülmesi konusunda satıcılar ve vatandaşlar mutat usullerle bilgilendirilir. 
i) Şap hastalığı ile mücadele kapsamında Tarım ve Orman Bakanlığınca alınan tedbirler uyarınca, İstanbul’un Avrupa yakası dahil olmak üzere Trakya’ya kurbanlık hayvan sevkinin Tarım ve Orman Bakanlığınca yayımlanan 2010/7, 2010/13 ve 2013/16 sayılı Trakya'ya Yapılacak Canlı Hayvan Sevkleri Genelgelerinde belirlenen kriterler çerçevesinde yapılacağı ve Avrupa yakası dahil İstanbul'a 16/7/2020 tarihinden itibaren kurbanlık hayvan girişine izin verileceği konusunda vatandaşlar bilgilendirilir. 
j) Bu Tebliğin ekinde yer alan (Ek-1) “Duyuru” ve (Ek-2) “Duyuru - Kurban Olarak Kesilen Sığır Cinsi Hayvanların Kulak Küpeleri ve Pasaportları ile Koyun ve Keçi Türü Hayvanların Kulak Küpeleri” duyuruları, cami ilan panoları ile kurban satış ve kesim yerlerine asılmak suretiyle ilgililer bilgilendirilir. 
k) Kurbanlık hayvanların tür, irk, cinsiyet ve doğum tarihi bilgilerinin sorgulanabilmesi amacıyla, Tarım ve Orman Bakanlığınca hazırlanarak kullanıma açılan “HaySag” isimli küpe sorgulama mobil uygulaması üzerinden küpe numarası girilerek hayvanların irk, cinsiyet ve yaş bilgilerinin sorgulanabileceği konusunda vatandaşlar bilgilendirilir. 
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Hayvan Hareketlerinde Uyulacak Esaslar 
Salgın hastalıklar açısından dikkat edilecek hususlar 
MADDE 7- (1) Hayvanların pazarlarda ve özellikle satılmayanların geri dönüşlerinde herhangi bir risk taşımaması için, sevk öncesi düzenlenecek. Yurtiçi Veteriner Sağlık Raporlarında, Tarım ve Orman Bakanlığının 2020/01 sayılı Hayvan Hastalıkları ile Mücadele ve Hayvan Hareketleri Kontrolü Genelgesi ve diğer talimatlarında belirtilen koruyucu aşılamalara ilişkin hükümlere göre hareket edilir. Kurban satış yerlerine girişlerde bu belgeler mutlaka kontrol edilir. 
(2) Kurbanlık hayvan yetiştiren işletmelerdeki büyükbaş ve küçükbaş hayvanlar, salgın hastalıklar yönünden kontrol edilir. Hayvan pazarı, borsa, geçici kurban satış ve kesim yerlerinin resmi ve belediye veteriner hekimlerince yapılan kontrol ve denetimleri sıklaştırılır. 
(3) Veteriner Sağlık Raporu düzenlenmeden önce resmi veteriner hekimlerce kurbanlık hayvanların muayene ve kontrolleri yapılarak sadece sağlıklı hayvanların sevklerine müsaade edilir. Satılmayan hayvanların geri dönüşlerinde Veteriner Sağlık Raporu alınması hususunda yetiştiriciler bilgilendirilir. Bulaşıcı hastalığa yakalanmış veya hastalık şüphesi olan hayvanlara 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu ile aynı Kanuna dayanılarak çıkarılan yönetmelik ve talimatların ilgili hükümlerine göre işlem yapılır. 
(4) Sevk öncesinde hayvanların klinik muayenesi yapılır. Muayenede zoonotik hastalıklar dahil tüm hayvan hastalıkları yönünden değerlendirme yapılır. Hasta ya da hastalık şüphesi olan hayvanların sevkine izin verilmez. Sağlıklı olduğu tespit edilen hayvanların sevk oldukları ve sevk edilecekleri yerin, hayvan hastalığı şüphesi ya da mihrakı nedeniyle oluşturulmuş koruma ve gözetim bölgesi olmaması durumunda, hayvanların sevkine müsaade edilir. 
(5) Kurbanlık hayvanlar, Yurtiçi Veteriner Sağlık Raporu düzenlenmeden önce, kırım kongo kanamalı ateşi hastalığının taşıyıcısı olan keneler yönünden; özellikle hastalığın görüldüğü il ve ilçelerde dikkatli bir şekilde muayene edildikten ve gerekli tedbirler alındıktan sonra sevk edilir. 
(6) Hayvan pazarı, borsa ve geçici kurban satış yerlerinde hastalık bulaştırma riskinin ortadan kaldırılması için, hayvanların ilk çıkış yerlerinde Veteriner Sağlık Raporu düzenlenirken uygulanan koruyucu aşılama ve bağışıklık süreleri dikkate alınır ve satış yerlerine girişlerde de bu bilgiler kontrol edilir. 
(7) İstanbul ili Anadolu yakasına kurbanlık hayvan girişleri 16/7/2020 tarihinden itibaren başlayacaktır. 
(8) Hayvan pazarı, borsası, geçici kurban satış yerleri, kesim yerleri ile nakil araçlarının temizlik ve dezenfeksiyonu aksatılmadan yapılır. Görevlilerce dezenfeksiyon kayıtları tutulur ve kontrollerde gösterilir. 
(9) Hayvan nakil araçlarında kullanılmak üzere hayvan pazarı, borsa ve geçici kurban satış yerlerinde temiz altlık bulundurulur. Nakil sonrasında araçlarda bulunan altlık ve gübreler hayvan hastalıklarını bulaştırma riskinin yok edilmesi açısından güvenli bir şekilde bertaraf edilir. Bunların gübre olarak arazide kullanılmasına izin verilmez. 
Kurbanlık hayvan sevkleri ile ilgili alınacak önlemler 
MADDE 8- (1) İller arası sevk edilecek kurbanlık hayvanlar için Veteriner Sağlık Raporu düzenlenmeden önce usulüne uygun bastırılmayan, silintili ve okunaksız olan pasaportlar/nakil belgeleri işleme konulmaz. 
(2) Küpelenerek tanımlanmamış, veri tabanına kaydedilmemiş, yanlarında pasaportları/nakil belgeleri bulunmayan büyükbaş ve küçükbaş hayvanların sevklerine izin verilmez. 
(3) Kurbanlık olarak sevk edilecek hayvanlar için Veteriner Sağlık Raporu düzenlenmeden önce kulak küpe numaraları TÜRKVET’ten mutlaka kontrol edilerek hayvanların veri tabanındaki bilgileriyle uyum gösterip göstermediği kontrol edilir. 
(4) Bu Tebliğ kapsamında Komisyon tarafından belirlenen geçici kurban satış yerleri il Tarım ve Orman Müdürlüğünce TÜRKVET'e kaydedilir. Kurbanlık olarak Veteriner Sağlık Raporu verilen sığır cinsi hayvanlar ile koyun ve keçi türü hayvanların, gideceği il/ilçenin geçici kurban satış yerlerine veri tabanında nakilleri yapılır. Hareketin tamamlanması için varış işletmesinin bağlı bulunduğu il/ilçe müdürlüğü tarafından veteriner sağlık raporu/pasaport/nakil belgesi kontrol edildikten sonra uygun olanlar için varış hareketi onaylanır. 
Kurbanlık hayvanların yüklenmesi, taşınması ve boşaltılması ile ilgili hususlar 
MADDE 9- (1) Nakil araçları hayvanların güvenli bir biçimde sevklerini sağlamak amacıyla, üzerleri hava şartlarına uygun ve hayvanlara yeterli hava sağlayacak şekilde kapatılır. Ayrıca kapaklar sağlam ve hayvanların atlama ve kaçmalarını engelleyecek şekilde olur. 
(2) Nakil araçlarına dışarıdan görülecek şekilde, hayvan nakledildiğini belirten levhalar asılır. 
(3) Araçlarda hayvanların hacimlerine ve planlanan yolculuğa uygun yeterli alan ve yükseklik olması sağlanır. Yükleme yapılmadan önce araçların temizlik ve dezenfeksiyonu yapılır, araçların taban döşemeleri üzerine en az 2 cm kalınlığında yataklık, sap, saman, talaş ve benzeri maddeler serilir. 
(4) Hayvanların nakil vasıtalarına aşırı yüklenmelerine, nakliye sırasında yaralanma veya gereksiz yere acı çekmelerine neden olabilecek nakil vasıtaları ile sevklerine izin verilmez. 
(5) Kurbanlık hayvan nakillerinde, hayvan refahı kurallarına uyulur. 
Kurbanlık hayvanların sevkleri sırasında yapılacak kontroller 
MADDE 10-(1) Kurban Bayramı öncesinde kurbanlık hayvanların sevklerinin kontrol ve denetimi açısından İl/İlçe Emniyet Müdürlüğü, Jandarma Komutanlığı ve Belediye Zabitası ile sıkı işbirliği ve koordinasyon sağlanarak, belgesiz hayvan hareketlerine karşı düzenlenen yol kontrol ve denetimlerinin sayısı artırılır. 
(2) İstanbul (Yavuz Sultan Selim Köprüsü - Riva ve Çamlıca Hayvan Sevk Kontrol Noktaları), Çanakkale (Lapseki Merkez İskelesi) ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı uhdesinde 
bulunan Yol Kenarı Denetim İstasyonlarında güvenlik güçleriyle gerekli koordinasyon sağlanarak, kurbanlık hayvan sevklerinde daha etkin denetim ve kontrol yapılabilmesi için İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlüklerince 1/7/2020 tarihinden itibaren yol kontrollerinde resmi veteriner hekim/veteriner sağlık teknisyeni/teknikeri görevlendirilmesi yapılır. İhtiyaç duyulması halinde Kurban Hizmetleri Komisyonu Kararı ile yeni denetim noktaları belirlenir. 
(3) Yol kontrol ve denetimleri sırasında, nakil vasıtalarında hayvanların acı çekmelerine neden olabilecek şekilde aşırı yükleme ile hasta hayvanların bulunduğu tespit edilirse bu araçlar sevkten alıkonur ve 5996 sayılı Kanuna göre işlem yapılır. 
Kurban satış yerlerine yönelik alınacak önlemler 
MADDE 11-(1) Hayvancılık işletmelerinden doğrudan yapılan satışlar hariç kurbanlık hayvanlar; hayvan pazari, canlı hayvan borsası, hayvan park ve panayırlarının yanı sıra Komisyonlarca alınan kararlar doğrultusunda belirlenen kurban satış yerlerinde ve özel kurban kesimi yapılacak işletmelerde alınıp satılır. Önceden belirlenen yerler dışında, kurbanlık hayvan alım ve satımlarına müsaade edilmez. Bu konuda yetiştiriciler ve satıcılara Komisyonlarca bilgilendirme yapılır. 
(2) Kurban satış yerlerine getirilen hayvanların il içi hareketlerinde pasaport/nakil belgesi, iller arası hareketlerinde ise veteriner sağlık raporları, pasaport/nakil belgeleri kontrol edilerek, belgeleri tam olanların girişine izin verilir. Sığır Cinsi Hayvanların Tanımlanması, Tescili ve İzlenmesi Yönetmeliğine ve Koyun ve Keçi Türü Hayvanların Tanımlanması, Tescili ve İzlenmesi Yönetmeliğine göre küpelenmemiş ve kayıt altına alınmamış hayvanların kurban satış yerlerine girişlerine müsaade edilmez. 
(3) Kurban satış yerlerine 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (h) bendinde belirtilen hususlara uymayan, ayrıca küpesiz ve belgesiz hayvan girişleri önlenir. 
(4) Kurban satış yerlerinde Komisyonlarca belirlenecek yeterli sayıda resmi/belediye/serbest veteriner hekim, belediye zabıtası ile din görevlilerinden oluşan “Kurban Kontrol ve Denetim Birimi” kurulur. Bu birimde görev yapacak serbest veteriner hekimler, Veteriner Hekim Odaları ile işbirliği yapılarak belirlenir. 
(5) Kurban satış yerleri belediyelerce her gün sabah ve akşam temizlenir, ayrıca etkin dezenfektan maddeler kullanılarak dezenfekte edilir. 
(6) Kurban satış yerlerinde farklı coğrafi bölgelerden hayvanlar bir araya geldiği ve satılamayan hayvanların geri dönüşlerinde hastalık bulaştırma riski bulunduğundan dolayı, satış yerlerine gelen hayvanlar giriş ve çıkışlarda bulaşıcı hastalıklar yönünden kontrol edilerek hastalıklı hayvanların nakline izin verilmez. 
(7) Bu Tebliğin ekinde yer alan (Ek-5) "Kurban Satış Yerleri Kontrol Formu” ve (Ek-6) “Kurban Kesim Yerleri Kontrol Formu” her kurban satış ve kesim yeri için Komisyonca belirlenen denetçilerce doldurulur. 100 tam puan üzerinden yapılacak değerlendirmelerde 60 ve üstü puanla değerlendirilen yerler için "uygunluk belgesi”, 60 puan altıyla değerlendirilen yerler için “uygunsuzluk belgesi” düzenlenir. Uygunsuzluk belgesi düzenlenen kurban satış ve kesim yerlerinin girişlerine “Standartlara Uygun Değildir” yazısı asılır ve Kurban Bayramının ilk gününe kadar şartlarını düzelterek puanını 60'a çıkarmadığı takdirde Komisyonca belirlenen ceza ile tecziye edilir. 
Kurbanlık hayvanların kesiminde ve kesim yerlerinde dikkat edilecek hususlar 
MADDE 12-(1) Kurbanlık hayvanlar, Tarım ve Orman Bakanlığından şartlı onay/onay belgesi almış kesimhaneler ile Komisyonların belirlediği kesim yerlerinde “Kasaplık Belgesi” veya Kesim Elemanı Yetiştirme ve Geliştirme Kurslarından alınmış “Kurs Bitirme Belgesi” olanlar tarafından; köylerde ve belirlenmiş kesim yeri bulunmayan yerlerde ise cadde, sokak ve parka bakmamak kaydıyla kendi bahçelerinde usulüne uygun olarak ve çevreye zarar vermeyecek şekilde ehil kişilerce kesilir. 
(2) Cadde, sokak ve park gibi kamusal alanlarda kurbanlık hayvan kesimleri yapılamaz 
(3) Kesim yerleri; resmi ve belediye veteriner hekimleri, belediye zabıta ekipleri ile din görevlileri işbirliğinde etkin olarak denetlenir ve kontrol edilir. 
(4) Kesim yerlerindeki atıkların çevre kirliliğine sebep olmaması için gerekli önlemler alınır. 
(5) Kesilen hayvanlara ait hastalıklı organlar, kesim sırasında oluşan hayvansal atıklar, kist hidatik ve diğer zoonotik hastalıkların bulaşma riskine karşı hayvan atıkları (karaciğerler, akciğerler ve benzerleri) kesinlikle evcil ve yabani hayvanlara verilmez. 
(6) Belediye ve/veya muhtarlıkça çevre ve toplum sağlığı dikkate alınarak temizlik yaptırılır, 
Kulak küpesi ve pasaportların toplanması ve kayıtlarının silinmesi 
MADDE 13- (1) Kurban satış yerlerinde sığır cinsi hayvan satışlarında satıcı, kesilen hayvanların kayıtlardan düşülmesi maksadı ile bu hayvanların kurbanlık olarak satıldığını belirterek hayvan pasaportlarının ilgili kısımlarını kesim tarihinden itibaren yedi gün içinde en yakın İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğüne teslim eder. 
(2) Kesimhanelerde kesilen kurbanlık sığır cinsi hayvanlar ile koyun ve keçi türü hayvanların kulak küpeleri Tarım ve Orman Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar gereğince imha edilir, kesilen hayvanların veri tabanından düşümleri yapılır. 
(3) Komisyonun belirlediği yerler dışında ve köylerde kesilecek kurbanlık sığır cinsi hayvanların kulak küpeleri ve pasaportlarının, koyun ve keçi türü hayvanların ise kulak küpelerinin toplanarak veri tabanından düşümlerinin sağlanabilmesi yönünden İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlükleri, kendi yetki ve sorumluluk sahalarındaki mahalle ve köy muhtarları ile bir bilgilendirme toplantısı düzenler ve bu konuda muhtarlara yazılı tebligat yapar. 
(4) İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlüklerince kendilerine teslim edilen kulak küpeleri, pasaportları ve kulak küpe numaralarının listesine istinaden kurbanlık olarak kesilen hayvanların veri tabanından düşümleri yapılır. 
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Kurban Hizmetleri kapsamında Alınacak Çevresel Önlemler 
Çevre kirliliğine karşı önleyici tedbirler 
MADDE 14- (1) Büyükşehirlerde büyükşehir belediyeleri, diğer yerlerde belediyeler tarafından ilgili Karar, Yönetmelik, Tebliğ, Kurul kararları ve 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununun ilgili maddelerinin ilgili taraflarca uygulanmasında koordinasyonun sağlanması maksadıyla, 15 inci maddede belirtilen hükümler çerçevesinde kurban satış ve 
kesim yerlerinde çevre kirliliğini önleyici tedbirleri de içeren bir yönetim planı hazırlanarak Komisyona sunulur ve uygulanır. 
Kurban satışı ve kesimi yapılacak yerlerin fiziksel özellikleri ve uyulması gereken kurallar 
MADDE 15- (1) Mevcut hayvan pazarları ve borsaların dışında Komisyonlarca nüfus yoğunlukları dikkate alınarak şehirlerin ana girişlerinde ve uygun diğer alanlarında kurban satış yerleri belirlenir. Hayvan satış alanının etrafi sınırlandırılmalı, insan kalabalığını önlemek için hayvan ve insanların giriş-çıkışına uygun kontrollü kapılar oluşturulmalıdır. Hayvan satış yerleri içinde uygun yönlendirmeler yapılmalıdır. Hayvanların şehir merkezlerine girişlerine ve belirlenen satış yerlerinin dışındaki diğer yerlerde satışına müsaade edilmez. 
(2) Hayvan satış alanının giriş kapılarına ve uygun yerlerine, COVID-19'dan korunma önlemleri ile ilgili bilgilendirici kuralların olduğu tabelalar asılmalıdır. Bu bilgilendirme tabelalarında; en az 1,5 metre (3-4 adım) olacak şekilde fiziki mesafenin korunması, maske takma, el hijyeni ve elle temas (tokalaşma) yapılmaması uyarıları yer almalıdır. Hayvan satış alanlarında, satıcılar ve müşteriler maskesiz dolaşmamalıdır. 
(3) Su, elektrik, kanalizasyon veya foseptik çukuru ve benzeri alt yapısı olan yerler hazırlanır. 
(4) Kesim yerlerinin tabanı beton, beton asfalt ve benzeri sızdırmaz malzemeden olur. 
(5) Kurban satış ve kesim yerlerinde, mescit, su, tuvalet, kapalı oturma yeri ve benzeri ihtiyaçların karşılanacağı yerler ile hayvanların taşındıkları araçlara bindirilmesine ve araçlardan indirilmesine uygun rampalar yapılır. 
(6) Hayvanlar, zemini temiz ve kuru, etrafi ve üstü kapalı alanlarda, büyükbaş hayvanlar uzun ipli yular ile muhafaza edilir. 
(7) Kesim yeri için, tazyikli suyla yıkama imkanına sahip, zeminde gerekli izgara sistemi bulunan mekanlar seçilir, atık sular çevreye bırakılmaz, yeterli miktarda aydınlatma ve havalandırma sağlanır. 
(8) Hayvan dışkıları ve benzeri atıklar sızdırmaz, dayanıklı, yüksek yoğunluklu polietilen siyah torbalara 2/3 oranında konulur, gerektiğinde ikinci torba kullanılır, ağzı iyice bağlanır ve bu atıkların taşınması için tahsis edilmiş sızdırmaz nitelikteki kapalı kasaya sahip atık taşıma araçları ile atık işleme tesislerine taşınarak belediye tarafından yönetimi sağlanır. 
(9) Satış yerlerinin temizliği ve atıkların düzenli bir şekilde toplanması belediyelerce her gün yapılır. 
(10) Belediyeler, Kurban Bayramı öncesi ve süresince satış yerlerinde, Kurban Bayramı süresince kesim yerlerinde temizlik ve denetim birimlerinden yeterli sayıda eleman bulundurur, 
(11) Satış noktalarında hayvansal atıkların dışındaki atıklar da ilgili mevzuatında yer aldığı şekilde biriktirilerek en kısa sürede belediyelerce ilgili mevzuatı kapsamında yönetimi sağlanır. 
(12) Belediyeler kurban satış ve kesim yerlerinde yeterli miktarda atık taşıma aracı ve konteyner bulundurur. 
(13) Belediyeler, toplama ekipmani/konteynerler tam dolmadan atıkları alır ve atık işleme tesisine ulaştırır. 
(14) Belediyeler, kurban satış ve kesim yerlerinde hayvanları tartmak için kantar bulundurur. 
(15) Kullanılacak tüm makine ve ekipman ile çalışanların temizlik ve dezenfeksiyonu yaptırılır. Yeterli miktarda, basınçta ve içilebilir nitelikte kullanma suyu bulundurulur. 
(16) Atıkların biriktirildiği toplama ekipmanlarının/konteynerlerin belediye tarafından alınıncaya kadar ortak bir alanda tutulmasının gerektiği durumlarda, geçici biriktirmenin yapıldığı bu alanların üstünün kapalı ve zemininin geçirimsiz olması sağlanır. Kesim sonrası ortaya çıkan kan, tank veya benzeri sızdırmaz bir yerde toplanır ve uygun bir şekilde bertaraf edilir. Gübre birikimi için özel bir yer ayrılır. Hastalıklı organlar ile karkasların imha işlemleri hastalığın türüne göre Tarım ve Orman Bakanlığı'nın ilgili mevzuatı kapsamında yapılır. 
Etrafı kapatılmış özel mülk veya bahçesinde kurban keseceklerin uyması gereken kurallar 
MADDE 16-(1) Kesim yeri beton, beton asfalt ve benzeri sızdırmaz malzemeden olur, çıkan kanın toprağa dağılmasını önlemek üzere hemen toprakla kapatılır, gerektiğinde kireçlenir. 
(2) Kurbandan çıkan, kullanılmayacak olan işkembe ve diğer benzeri atıklar sızdırmaz, dayanıklı, yüksek yoğunluklu polietilen siyah torbalara 2/3 oranında konulur, gerektiğinde ikinci torba kullanılır, ağzı iyice kapatılıp bağlanır ve Kurban Bayramı süresince düzenli olarak hizmet verecek olan belediye temizlik ekiplerine teslim edilir. 
(3) Kesim sonunda kesim mahalli kanlı ve kirlenmiş bir durumda bırakılmaz, kan izi kalmayacak şekilde temizlenir, gerektiğinde kireçlenir. 
(4) Kurban derilerinin taşınması esnasında kan sizmalarına ve çevre kirliliğine neden olunmaması yönünde tedbir alınır. 
Belediyelerin yükümlülükleri 
MADDE 17- (1) Kurban Bayramı öncesi ve Kurban Bayramı süresince belediyeler, kurban satışı ve kurban kesimi yapılacak yerlerde 15 inci maddede belirtilen çevre kirliliğine neden olunmaması için dikkat edilmesi gereken hususlar ile denetim esaslarına ilişkin hazırlanan 14 üncü maddede belirtilen yönetim planı çerçevesinde yeterli sayıda temizlik ekiplerini, araçlarıyla birlikte düzenli olarak çalışır halde tutar. Kurban Bayramı süresince temizlik elemanı ve atık toplama aracı sayısı arttırılır. 
(2) Satış ve kesim yerlerinden kaçan büyükbaş hayvanların yakalanması için yakalama ekipleri oluşturulur. 
Denetim işlemleri 
MADDE 18- (1) Kurban hizmetlerinin denetlenmesi Kurul ve Komisyon üyesi kurum ve kuruluşlar ile kolluk kuvvetlerince yapılır. 
(2) Yol Kenarı Denetim İstasyonlarında kurbanlık hayvan sevklerinde daha etkin denetim ve kontrol yapılabilmesi için İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlüklerince 10 uncu maddenin ikinci fikrası gereğince görevlendirmeler yapılır. 
(3) Kurban Bayramı öncesi ve Kurban Bayramı süresince zabıta birimlerince aralıksız denetim yapılır. 
(4) Kurbanlık hayvanların yüklenmesi ve sevkleri sırasında ve hayvan kesimi/satışı yapılan yerlerde, Komisyon üyesi kurum ve kuruluşlar ile kolluk kuvvetlerince bu Tebliğin 
ekinde yer alan (Ek-3) “Kontrol Listesi” çerçevesinde denetimler gerçekleştirilir, denetimlere ait kontrol listeleri dosyasında muhafaza edilir. 
* 
Cezai hükümler 
MADDE 19-(1) İlgili mevzuat ve Kurul/Komisyon Kararlarına aykırı hareket edenler hakkında aşağıdaki cezai işlemler uygulanır: 
a) Kurban satış ve kurban kesim yerlerinde; Karar, Yönetmelik, Tebliğ, Kurul, Komisyon Kararları ve 2872 sayılı Kanun hükümleri kapsamında çevre kirliliğinin önlenmesi için dikkat edilmesi gereken hususlar ve denetim esaslarına ilişkin hazırlanan yönetim planı çerçevesinde denetim yapılır. 2872 sayılı Kanunun 8 inci maddesinde yer alan hususlara aykırı hareket edenlerden; 
1) Park, bahçe, cadde, sokak, bina önleri, meydan gibi umuma açık ve kurban satış ile kesimine uygun olmayan yerlerde bu tür faaliyetlerde bulunanlar ile kesime uygun alanlarda gerekli önlemleri almayanlara 2872 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin (s) bendi gereğince, 351.-TL idari para cezası uygulanır. 
2) Kurban kesim yerlerinde gerekli yasaklara uymayan ve önlem almadan kurban atıklarını toprağa veren tesislere, 2872 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin (j) bendi gereğince; toplu kesimler için 88.499.-TL, bu fiilin konutlarda işlenmesi halinde 2.199.-TL idari para cezası Çevre Kanununun 24 üncü maddesi kapsamında uygulanır. 
b) Cadde, sokak ve parkları kurban kesim yeri olarak kullananlar ile kurban kesiminden sonra kan, atık ve iç organları sokak, cadde ve parklarda bırakanlara, yetkili birimlerce gerekli yasal yaptırımlar uygulanır. 
c) 24/6/2004 tarihli ve 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununun 12 nci maddesinin birinci fıkrasına göre; hayvanların kesilmesi; dini kuralların gerektirdiği özel koşullar dikkate alınarak hayvanı korkutmadan, ürkütmeden, en az acı verecek şekilde, hijyenik kurallara uyularak ve usulüne uygun olarak bir anda yapılır. Hayvanların kesiminin ehliyetli kişilerce yapılması sağlanır. Bu hükümlere aykırı hareket edenlere aynı Kanunun 28 inci maddesinin (1) bendi gereğince hayvan başına 1.902.-TL idari para cezası uygulanır. 
$) 5199 sayılı Kanunun 12 nci maddesinin ikinci fıkrasına aykırı hareket edenlere aynı Kanunun 28 inci maddesinin (1) bendi gereğince hayvan başına 4.776.-TL idari para cezası uygulanır. 
d) 5199 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre; hayvanlara kasıtlı olarak kötü davranmak, acımasız ve zalimce işlem yapmak, dövmek, aç ve susuz bırakmak, aşırı soğuğa ve sıcağa maruz bırakmak, bakımlarını ihmal etmek, fiziksel ve psikolojik acı çektirmek yasak olup bu hükme aykırı davrananlara aynı Kanunun 28 inci maddesinin (k) bendi gereğince 947.-TL idari para cezası uygulanır. 
e) 5199 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine göre; kesin olarak öldüğü anlaşılmadan hayvanların vücutlarına müdahalede bulunmak yasak olup bu hükme aykırı davrananlara aynı Kanunun 28 inci maddesinin (k) bedi gereğince 947.-TL idari para cezası uygulanır. 
(2) Birinci fıkrada yer alan cezai işlemler İçişleri Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlıklarının ilgili birimleri ile belediyelerce uygulanır. 
BEŞİNCİ BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler 
Koordinasyon sağlanacak kurum ve kuruluşlar MADDE 20- (1) Koordinasyon sağlanacak kurum ve kuruluşlar aşağıda gösterilmiştir: 
a) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. b) İçişleri Bakanlığı. c) Milli Eğitim Bakanlığı. ç) Sağlık Bakanlığı. d) Tarım ve Orman Bakanlığı. e) Diyanet İşleri Başkanlığı f) Türkiye Diyanet Vakfi. g) Belediyeler. ğ) TRT Genel Müdürlüğü. h) Özel Radyo ve Televizyon Kuruluşları. 1) Ticaret Borsaları. i) Türk Veteriner Hekimleri Birliği. j) Türkiye Kasaplar Federasyonu. k) Et ve Süt Kurumu. 
Diğer hususlar 
MADDE 21- (1) Komisyonlar tarafından düzenlenecek eğitim kurslarına Komisyon üyesi kurum ve kuruluşlar tarafından gerekli destek sağlanır. 
(2) Komisyonlarca gerekli görülen il ve ilçelerde Kurban Bayramı öncesinde ve süresince İl Tarım ve Orman Müdürlerinin sorumluluğunda ve Hayvan Sağlığı, Yetiştiriciliği ve Su Ürünleri Şube Müdürlerinin koordinasyonunda yeterli sayıda araç ile nöbetçi veteriner hekim görevlendirilir. Satılamayan hayvanların geri dönüşlerinde Veteriner Sağlık Raporu düzenlenebilmesi amacıyla İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlüklerince yeterli sayıda veteriner hekim görevlendirilir. 
(3) Bu Tebliğin üçüncü bölümünde yer alan hususların yerine getirilmesi ve ilgili tüm kurum ve kuruluşlarla gerekli işbirliği ve koordinasyonun sağlanması için il ve ilçelerde Hayvan Sağlık Zabıtası Komisyonları acilen toplanır ve bu Tebliğ hükümlerinin işlerliğini artırmaya yönelik gerekli karar ve önlemler alınır. 
(4) Belediyeler, İl Sağlık Müdürlükleri ve Toplum Sağlığı Merkezleri tarafından kurban kesim günlerinde kesim yerlerinden gelecek çağrılara seri bir şekilde ulaşılabilmesi için gerekli tedbirler alınır ve bu hususta bilgilendirme çalışmaları yapılır. 
(5) Başkanlıkça, TRT ve özel radyo ve televizyon kuruluşları ile işbirliği yapılarak Kurban Bayramı öncesi kamuoyunun bilgilendirilmesi sağlanır. 
(6) COVID-19 salgını sebebiyle 24/4/1930 tarihli ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu gereğince alınacak ek tedbirler saklıdır. 
Yürürlükten kaldırılan tebliğ 
MADDE 22- (1) 5/7/2019 tarihli ve 30822 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan “2019 Yılı Kurban Hizmetlerinin Uygulanmasına Dair Tebliğ” yürürlükten kaldırılmıştır. 
Yürürlük MADDE 23- (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer. 
Yürütme MADDE 24- (1) Bu Tebliğ hükümlerini Diyanet İşleri Başkanı yürütür. 
EK-1 
DUYURU 
COVID-19'DAN KORUNMA ÖNLEMLERİNE UYUNUZ; 
✓ MASKE TAKINIZ. ✓ FİZİKİ MESAFENİZİ KORUYUNUZ (EN AZ 1 METRE VEYA 3-4 ADIM) ✓ EL HİJYEN KURALLARINA UYUNUZ. ✓ ELLE ETRAFA DOKUNMAYINIZ, TOKALAŞMAYINIZ! 
KURBANLIK HAYVAN SATIN ALIRKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR 
✓ DİNİ ÖLÇÜLERE UYGUN OLMASINA, ✓ SAĞLIKLI, BESİLİ OLMASI, GEBE OLMAMASINA, ✓ İL DIŞINDAN GELEN HAYVANLARIN VETERİNER SAĞLIK 
RAPORUNUN BULUNMASINA, HAYVAN SEVKLERİNDE ARANAN AŞILARININ YAPILMIŞ 
OLMASINA, ✓ BÜYÜKBAŞ HAYVANLARIN KÜPELİ VE PASAPORTLARININ 
OLMASINA, KÜÇÜKBAŞ HAYVANLARIN KÜPELİ VE NAKİL BELGELERİNİN 
OLMASINA, ✓ KURBANLIK HAYVANLARIN ERKEK OLANLARININ TERCİH 
EDİLMESİNE, ✓ SIĞIRLARIN İKİ YAŞINI DOLDURMUŞ OLMASINA 
DİKKAT EDİLECEKTİR. 
KURBAN KESİM YERLERİ 
ŞEHİRLERDE, KESİMHANE ve KURBAN KOMİSYONLARININ 
BELİRLEDİĞİ KESİM YERLERİNDE KURBAN KESİLEBİLECEKTİR. ✓ KÖYLER ve KESİM YERİ BELİRLENMEYEN/BULUNMAYAN 
MAHALLERDE VATANDAŞLARIN KENDİ BAHÇELERİNDE KURBAN 
KESİLEBİLECEKTİR. ✓ CADDE, SOKAK VE PARK GİBİ KAMUSAL ALANLARDA KURBAN 
KESİLMEYECEKTİR. 
KURBAN KESİLDİKTEN SONRA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR 
✓ TOPLUM SAĞLIĞI AÇISINDAN KAN, ATIKLAR VE İÇ ORGANLAR 
SOKAK VE CADDELERE BIRAKILMAYACAK, EVCİL VE YABANİ 
HAYVANLARA VERİLMEYECEKTİR. ✓ ÇEVREYE KESİNLİKLE ZARAR VERİLMEYECEKTİR. 
KURBAN HİZMETLERİ KOMİSYONU BAŞKANLIĞI 
EK-2 
DUYURU 
KURBAN OLARAK KESİLEN SIĞIR CİNSİ HAYVANLARIN KULAK 
KÜPELERİ VE PASAPORTLARI İLE KOYUN VE KEÇİ TÜRÜ HAYVANLARIN KULAK KÜPELERİ 
✓ ÜRETİCİLER, ✓ SATICILAR, ✓ KASAPLAR, ✓ KASAP YARDIMCILARI, ✓ VETERİNER HEKİMLER, ✓ MUHTARLAR, ✓ BELEDİYE ZABITA GÖREVLİLERİ, ✓ VEK LETLE KURBAN KESİM ORGANİZASYONU YAPANLAR, ✓ DİĞER GÖREVLİLER, 
VASITASIYLA İL/İLÇE TARIM ve ORMAN MÜDÜRLÜKLERİNE, KURBAN BAYRAMINI TAKİP EDEN 7 GÜN İÇİNDE TESLİM EDİLECEKTİR. 
KURBAN HİZMETLERİ KOMİSYONU BAŞKANLIĞI 
EK-3 
UYGUN 1 
DEĞİL 
| AÇIKLAMA 
KONTROL LİSTESİ Kurbanlık Hayvanların Yüklenmesi, Taşınması 
ve Boşaltılması İle İlgili Hususlar Nakil araçları hayvanların güvenli bir biçimde sevklerini sağlamak amacıyla, üzerleri hava şartlarına uygun ve hayvanlara yeterli hava sağlayacak şekilde kapatılır. Ayrıca kapakların sağlam ve hayvanların atlama ve kaçmalarını engelleyecek şekilde olması sağlanır. Araçlarda, hayvanların hacimlerine ve planlanan yolculuğa uygun yeterli alan ve yükseklik olması sağlanır. Araçların yükleme yapılmadan önce mekanik temizliği yapılır, su ile yıkanır ve dezenfeksiyonu yapılır, aracın taban döşemeleri üzerine en az 2 cm kalınlığında yataklık, sap, saman, talaş ve benzeri maddeler serilmesi sağlanır. 
Yüklenmeden önce ve sonra nakil araçları, Sağlık Bakanlığı izinli dezenfektanlarla dezenfekte edilir. Hayvanların nakil vasıtalarına aşırı yüklenmelerine, nakliye sırasında yaralanma gereksiz yere acı ve istirap çekmelerine neden olabilecek nakil vasıtaları ile sevklerine izin verilmez. Hayvanların nakliyesinin sekiz saatten uzun sürmesi durumunda, uygun aralıklarla hayvanlara yem ve su verilmesi ve dinlendirilmesi konularında nakliyeci ve hayvan sahibine bilgi verilir. Nakil araçlarının yem ve su yönünden tedarikli olup olmadıkları, ilk yardım çantası ile yeteri miktarda urgan, yular bulundurup bulundurmadıkları kontrol edilir. Kaçak hayvan hareketlerine karşı yol kontrol ve denetimleri yapılır. 
Satış Yerlerine Yönelik Alınacak Önlemler 
Hayvancılık işletmelerinden doğrudan yapılan satışlar hariç kurbanlık hayvanlar; hayvan pazari, canlı hayvan borsası, hayvan park ve panayırlarının yanı sıra komisyonlarca alinan kararlar doğrultusunda belirlenen kurban satış yerlerinde ve özel kurban kesimi yapılacak işletmelerde alınıp satılır. Hayvan satış yerlerinde COVID-19'dan korunma önlemleri ile ilgili uygun yerlere tabelalar asılır. 
Hayvan satış üniteleri arası mesafe (en az 2 metre) korunur, çadır önlerinde COVID 19'dan korunma önlemleri ile ilgili afişler asılı, el antiseptiği veya hijyeni sağlayacak uygunlukta kolonya bulundurulur. Kurbanlık hayvan alım ve satım yerleri; resmi ve belediye veteriner hekimleri ile belediye zabita ekipleri işbirliğinde etkin olarak denetlenerek kontrol edilir. Kurbanlık hayvan satış yerleri, belediyelerce her gün sabah ve akşam usulüne uygun olarak temizlenir ve dezenfekte edilir. Satış yerlerine gelen hayvanlar, giriş ve çıkışlarda bulaşıcı hastalıklar yönünden kontrol edilir ve hastalıklı hayvanların nakline izin verilmez. Hayvan satış yerlerinde kolay ulaşılabilir | yerlerde el yıkama lavaboları oluşturulur ve 
yeterli tuvalet olması sağlanır. 
Kesim Yerlerinde Dikkat Edilecek Hususlar 
Kesim yerlerinde uygun yerlere COVID 19'dan korunma önlemleri ile ilgili tabelalar veya afişler asılır. Kesim yapacak kasaplara COVID-19'dan korunma ile ilgili eğitim verilir. Kesim yerlerinde kolay ulaşılabilir yerlerde el yıkama lavaboları oluşturulur. Kurbanlık hayvanlar, Tarım ve Orman Bakanlığından şartlı onay/onay belgesi almış kesimhaneler ile Komisyonların belirlediği kesim yerlerinde; köylerde ve belirlenmiş kesim yeri bulunmayan yerlerde ise cadde, sokak ve parka bakmamak kaydıyla kendi bahçelerinde usulüne uygun olarak ve çevreye zarar vermeyecek şekilde ehil kişilerce kesilir. 
Kurban kesim yerlerindeki atıkların, kan ve 5 diğer organların çevre kirliliğine sebep 
olmaması için gerekli önlemler alınır. Kesim sırasında oluşan atıklar, kist hidatik riskine karşı karaciğerler ve akciğerler evcil ve yabani hayvanlara verilmez. Derin çukurlara gömülerek bertaraf edilir. Kurbanlık hayvanların derileri usulüne uygun şekilde yüzülür. Belediye ve köy muhtarlarınca çevre ve toplum 
sağlığı dikkate alınarak temizlik yaptırılır. Denetimi Yapan Personel Denetimi Yapan Personel 
Denetimi Yapan Personel 
EK-4 
ÇADIR NO 
KURBAN SATIŞ YERİ TAAHHÜTNAMESİ 
| KURBAN SATIŞ YERİNİN ADI 
SATICI /CADIR SAHİBİ BİLGİLERİ ADI SOYADI 
T.C KİMLİK NO ADRES | TELEFON 
GETİRİLECEK HAYVAN | BÜYÜKBAŞ: 
KÜÇÜKBAŞ: SAYISI 
2020 Yılı Kurban Hizmetlerinin Uygulanmasına Dair Tebliğ'de yer alan "Kurban olması dinen sakıncalı olan hayvanlar kurban satış yerlerine getirilemez." hükmü kapsamında kurban vasfi taşımayan hayvanların kurban satış yerine getirilmemesi gerekmektedir. Bu kapsamda kurban satış yeri görevlileri tarafından yapılacak kontrollerde belgesiz, sağlık durumu iyi olmayan, gebe, özellikle büyükbaş hayvanlarda 2 yaşını doldurmamış (kapak atmamış), kurban vasfi taşımayan hayvanların kurban satış yerine alınmayacağını ve satışına izin verilmeyerek yasal işlem başlatılacağını hayvan sahibi/çadır sahibi olarak koşulsuz kabul ederim. Ayrıca COVİD-19 ve zoonotik hastalıklar ile ilgili alınacak sağlık önlemlerine uyacağım. 
İş bu taahhütname, mahallinde tanzim edilerek imza ile kayıt altına alınmıştır. 
Taahhüt Eden 
Kurban Satış Yeri Yetkilisi 
EK 5 
Kurban Satıs Yerleri Kontrol Formu 
Puan Puan 
100 Temizlik ve genel düzen (20) 
20 a Hayvan satış alanının etrafı sınırlandırılmış mı ? 
Giriş-çıkışlar için uygun kontrollü kapılar oluşturulmuş mu ? uygun yönlendirmeler yapılmalmış mı 

COVID-19 ve Zoonotik Hastalıklar ile ilgili bilgilendirici tabela asılmış mı? Kurban satış yerinin içindeki yollar asfalt, çakıl vb. ile toz ve çamur olmayacak malzeme ile 
kaplanmış mı? e Kurban satış yeri genel olarak temiz mi? f Satış yerinde oluşan hayvan atık ve pislikleri günlük olarak alınarak temizliği düzenli yapılıyor mu? | g Yeterince ve uygun yön levhaları var mı? ğ Otopark alanı yeterli mi? h Alanda yeterince çöp kutusu var mı? i Oluşacak katı atıklar (hayvan gübresi vb.) için sızdırmaz, kokuyu önleyici depolama alanı var mı? 
i Satıcılara kurban satış yeri ile ilgili taahhütname doldurtuluyor mu? Hayvanların indirilip bindirilme rampaları (6) 
Kurbanlık hayvanların araçlara bindirilmesi ve indirilmesi için, satış yerinin içinde, etrafi 
hayvanların kaçmasını önleyecek şekilde korkuluklarla çevrili rampalar var mı? b Kurbanlık hayvanların araçlara bindirilmesi ve indirilmesi bu rampalardan yapılıyor mu? Kurban satış yerinin girişinde hayvanların kurban olmaya uygun olup olmaması ile ilgili kontroller 
a Yeterince veteriner hekim var mı? b Kurbanlıklar satış alanına tek kapıdan kontrol altında alınıyor mu? c Bütün kurbanlıklar için veteriner sağlık raporu, pasaport ve nakil belgesi kontrolü yapılıyor mu? © Bütün kurbanlıklara yaş kontrolü yapılıyor mu? d Kurbanlıklara sağlık kontrolü yapılıyor mu? e Kurbanlığa uygun olmayan hayvanlar işaretleniyor mu? 
Kurbanlığa uygun olmayan hayvanların işaretlendiği konusunda satış alanında halka yönelik 
bilgilendirme afişleri var mı? Hayvan barınma yerleri (20) La Hayvan satış üniteler arası yeterli mesafe (en az 2 metre) var mıdır ? 
b Hayvan barınma yerlerinin üzeri ve çevresi örtülü mü? 
Hayvan barınına yerlerinin yeterli havalandırması var mı? ç Hayvanlar için düzenli yemlik ve suluklar var mı? 
d Hayvanların yatacakları yerlerin zemini temiz ve kuru mu? Sosyal mekanlar (20) La Mescit var mı? | b Abdest alma yeri var mı? | C |Lavabo var mı? / Temiz mi? I & WC var mı? / Temiz mi? | d Dinlenme alanı uygun mu (masa-sandalye, gölgelik vb)? I e Çay ikramı vb. var mı? 
f Kurban satış alanında acil sağlık müdahalesi için revir ve sağlık görevlisi var mı? Satıcıların kalma yerleri (8) | a Satıcılar için kalma yerleri mevcut mu? | b WC'si var mı? / Temiz mi? Ic Banyosu var mı? / Temiz mi? 
Lç Yemek pişirmek için uygun mutfağı var mı? 
d Barınma alanında yangin önlemleri alınmış mı? Güvenlik (4) 
a Kurban satış alanında güvenliği sağlamak üzere yeterince zabıta veya özel güvenlik görevlisi var mı? b Sahte para için önlem alınmış mı? 
 
Temizlik ve genel düzen (25) 
a COVID-19 ve Zoonotik Hastalıklar ile ilgili bilgilendirici tabela asılmış mı? 
|Kurban kesim yerinin içindeki yollar asfalt, çakıl vb. ile toz ve çamur olmayacak malzeme ile kaplanmış 
mı? | b |Kurban kesim yeri genel olarak temiz mi? 
c Kesim yerinde oluşan hayvan atık ve pisliklerinin temizliği düzenli yapılıyor mu? d Yeterince ve uygun yön levhaları var mı? e Otopark alanı yeterli mi? f (Alanda yeterince çöp kutusu var mı? 
Kesim sonrası oluşan atık, artık ve yan ürünlerin hijyenik şartlara uygun olarak çevre ve toplum sağlığına zarar vermeyecek şekilde izale, bertaraf ve tahliyesi sağlanmış mı? Kesim artığı, insan tüketimine uygun olmayan et ve diğer kısımların daha sonra alınmak üzere toplanacağı üstü kapalı bir yer var mı? Oluşan kesim artıklarının ekonomik olarak değerlendirilebilmesi için yapılan çalışmalar var mı? Kesim yerinde; hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklar olan zoonozlar açısından, kesilen hayvanın |sağlıklı olup olmadığına dair bazı temel bilgiler (kanın koyuluğu, ciğerlerde görülebilecek kistler, lezyonlar, derialtı kanama odakları gibi bir takım şüpheli durumlar) ve hayvandan kistli, hastalıklı |bölgeleri uzaklaştırdıktan sonra kullandığı bıçak vb. ekipmanı değiştirmesi, kullandığı malzemelerin 
dezenfeksiyonunu sağlamasının önemi ile ilgili afişler asılmış mı? i Kesim alanının etrafi dışardan köpek vb. giremeyecek şekilde çevrilmiş mi? Hayvanların indirilip bindirilme rampaları (6) 
Kurbanlık hayvanların araçlara bindirilmesi ve indirilmesi için, satış yerinin içinde, etrafi hayvanların kaçmasını önleyecek şekilde korkuluklarla çevrili rampalar var mı? 
Kurbanlık hayvanların araçlara bindirilmesi ve indirilmesi bu rampalardan yapılıyor mu? Kesim yeri (35) 
Kesim yapılacak yer; zemininde su ve kan birikmeyen, kolay yıkanabilir ve dezenfekte edilebilir yapıda 

Kesim yapılacak yer kapalı ise; ışıklandırma ve havalandırma yeterli ölçüde mi? Kesim yerinde ihtiyacı karşılayacak ölçüde su mevcut mu ve kullanıcıların kolay ulaşabileceği şekilde dağıtımı yapılmış mı? Kesim sonrası yıkama suyu ile dış ortama taşınan, kan ve yağ içeren, pis suyun arıtılması için arıtma üniteleri var mı? Kesim yerinde kesim için gelenlerin kullandığı sosyal mekanların dışında; yetiştirici, satici, görevli spersonel, kasap ve kasap yardımcılarının sosyal ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri yerler (su, tuvalet, 
mescit, kapalı oturma yerleri vb.) var mı? e Hayvanların birbirlerini görmelerini engelleyici bir düzenleme getirilmiş mi? f Kesim için gelenlerin et taksimi vb. yapabileceği yeterli ve muntazam alan var mı? 
Kanin kan tanklarında depolanması ya da bir kanalla toplandıktan sonra atık suyun verilmesi için şehir kanalizasyon şebekesine bağlantının olması veya sızdırmaz foseptik çukurlar yapılması, vidanjörlerle düzenli olarak çekilmesi sağlanmış mı? Ete temas eden bıçak vb. aletler ve kesim işinde çalışanların ellerinin temizlik ve dezenfeksiyonu için 
luygun bir sistem var mı? Sosyal mekanlar (20) 
a Mescid var mı? | b Abdest alma yeri var mı? 
c Lavabo var mı? / Temiz mi? LE WC var mı? / Temiz mi? 
| d Dinlenme alanı uygun mu (masa-sandalye, gölgelik vb)? 
e Çay ikramı vb var mı? 
f Kurban kesim alanında acil sağlık müdahalesi için revir ve sağlık görevlisi var mı? Kesim görevlileri (12) 
a Kesim görevlileri kesim sırasında çizme ve önlük giyiyorlar mı? 5 b Kesim görevlilerinin hijyen eğitimi belgesi var mı? 
Kesim görevlilerinin “Kurban Kesim Elemanı Yetiştirme ve Geliştirme Kursu Bitirme Belgesi" ya da 
kasaplık belgesi var mı? Kaçan hayvanları yakalama ile ilgili bir önlem alınmış mı? (2) a Kaçan hayvanları yakalama ile ilgili bir önlem alınmış mı