Bir yıl içinde devrilen 3. Arap lider
Libya'da dün düzenlenen operasyonda öldürülen Muammer Kaddafi, bir yıl içinde devrilen 3. Arap lider oldu, yerlerde sürüklenerek öldü
Devrimlerin başarılı olduğu diğer ülkelerdeki liderler gibi kaçma ya da çekilme yerine savaşmayı tercih eden Kaddafi, tahttan düşürülen üçüncü Arap lider oldu. Arap liderler arasında en dişlilerden biri olarak adlandırılan Kaddafi'nin düşmesi ile gözler halka yönelik katliamların daha da arttığı Suriye'ye çevrildi.
Suriye ile birlikte yoğun çatışmaların yaşandığı diğer bir ülke Yemen'de de koltuğunu bırakmamakta ısrar eden Devlet Başkanı Ali Abdullah Salih'in tıpkı Kaddafi gibi savaşa mı yoksa muhaliflerle anlaşma yoluna mı gideceği merak ediliyor.
Ortadoğu'daki devrim fitilini ateşleyen Tunus'ta devrik lider Zeynel Abidin bin Ali, ordunun desteğini yanına alamayınca ocak ayında Suudi Arabistan'a sığınmak zorunda kalmıştı. Aynı şekilde ordunun halkın yanında yer almasıyla devrimin başarılı olduğu diğer bir ülke Mısır'da da devrik lider Hüsnü Mübarek, oğullarıyla birlikte yargılanıyor. Mübarek'in yargılanmasının aylar hatta yıllar sürebileceği belirtiliyor.
KADDAFİ YERLERDE SÜRÜKLENDİ
Kendini 'Afrika'nın Krallar Kralı' ilan eden Libya'nın devrik lideri Kaddafi memleketi Sirte'de öldürüldü. Kaddafi'nin düşen Sirte'den kaçarken öldüğü bildirildi. Lağım borusunda yakalandığı iddiası da var.Vurdular, sürükledİler, soydular: Albay, 9 mm'lik tabancayla her iki bacağından ve boynundan vurularak can verdi. Kaddafi'nin cesedi önce soyuldu, sonra yerlerde sürüklenip bir kamyonete yüklendi. Yeni Libya ve müttefiklerinde bayram havası var.
Gizli bir yere gömülecek
Libya'nın yeni yöneticileri, Kaddafi'nin NATO bombardımanında ölmediğini, yakalandığında kendi taraftarları ile "isyancılar"ın çapraz ateşine maruz kalarak öldüğünü duyurdu. Öldürülmesi için kimseye emir verilmediği belirtilirken Kaddafi'nin gizli bir yere gömüleceği öğrenildi.
Kaddafi'yle birlikte eski Libya rejimi güçlerine komuta eden Ebubekr Yunus Cebir'in de öldürüldüğü belirtildi. Kaddafi'nin oğlu Mutassım, iç güvenlik servisi şefi Mansur Dau, Libya istihbarat servisi şefi Abdullah Senussi ve Kaddafi'nin sözcüsü Musa İbrahim'in de ele geçirildiği UGK yetkilileri tarafından açıklandı. Sokağa dökülen ve"Allahü Ekber" diye bağıran Libyalılar aralıksız kornalar çaldı, havaya ateş açtı.
ABD ve Fransa 'zaferi' paylaşamıyor
Fransa Savunma Bakanlığı ise Kaddafi'yi Sirte'den kaçırmaya çalışan konvoyun ölmeden hemen önce Fransız savaş uçaklarınca durdurulduğunu savundu. ABD de aynı konvoyun kendilerine ait insansız hava araçları tarafından vurulduğunu duyurdu. NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen, Libya'daki NATO operasyonunda sona çok yaklaşıldığını ve bugün bu konuda bir karara varılacağını bildirdi.
Ağustos ayında Trablus'tan kaçıncaya kadar 42 yıl kesintisiz olarak koltuğunu koruyan Kaddafi, İngiltere Kraliçesi 2 Elizabeth'ten sonra ikinci, monarşi olmayan rejimler arasında ise en uzun süre kalan liderdi. Kaddafi renkli elbiseleri, sıra dışı konuşma tarzı, diplomatik kuralları alt üst eden davranışları ve her yere götürdüğü Bedevi çadırı, Amazon diye anılan kadın korumalarıyla dünya sahnesinde aykırı bir yer edindi.
Sirte'de bir bedevi çadırında doğan Muammer Kaddafi, 1 Eylül 1969'da daha 27 yaşında genç bir albayken darbe düzenleyip batının desteğini yitirmiş Kral I. İdris'i tahtan indirmişti. Tam 42 yıl sonra 1 Eylül 2011'de BM Genel Kurulu, ülkenin büyük bölümünü denetim altına alan Libya Ulusal Geçici Konseyi'ni tanıyarak, onun iktidarına resmen son verdi.
İktidara geldikten sonra ülkesinin adını, bayrağını ve anayasasını değiştirdi 1977'de yazdığı "Yeşil Kitabı" anayasa olarak ilan edip kendisini "Lider Kardeş" ve "Devrimin Kılavuzu" ilan etti.
90'lı 2 binli yıllarda Arap dünyasında da müttefik bulamayınca Afrika'ya yöneldi, milyarlarca dolar harcayarak kendisine müttefik ettiği Afrikalılar onu 2008'de "Krallar Kralı" olarak selamladı. Lockerbie kurbanlarının ailelerine 10 milyon dolar tazminat ödeyip, bol sıfırlı petrol ve ticaret anlaşmaları imzalayınca son yıllarda Batı'nın tecritini kırdı. Ünlü çadırını Paris'e de Roma'ya da kurabildi, 2009'da BM kürsüsüne çıkıp saatler süren konuşmasıyla diplomatlara fenalıklar geçirtebildi.
Asıl savaş şimdi başlıyor
Geçici Milli Konsey, Kaddafi'nin tamamen etkisizleştirilmesinin ardından, yönetimi yeniden şekillendirileceğini ve demokrasiye hızlı bir geçiş yapacaklarını açıklamıştı.
Ancak tarihinde demokrasi tecrübesi bulunmayan Libya'nın önünde aşılması çok zor sorunlar var. Bunların başında halkın hemen hemen tamamının silahlı olması ve hak talep edecek çok sayıda silahlı grubun bulunması geliyor.
Tek bir komuta altında savaşan bir ordudan çok, onlarca gerilla grubu şeklinde örgütlenen geçici hükümet güçlerinin nasıl kontrol altına alınacağı soru işareti. İkinci sorun ise Kaddafi'nin siyasi hayata müsaade etmemesi ve yurtdışındaki muhalifleri ortadan kaldırmasından dolayı ülkeyi demokrasiye taşıyacak kadroların hemen hiç olmaması. Yeni ortaya çıkan yüzler büyük bir muamma olarak görülüyor.
Diğer önemli bir husus da kabile anlayışının hâlâ diri olması. Kaddafi'nin başta kendi kabilesi Kaddafa olmak üzere yıllarca kolladığı bazı kabilelere karşı başlayacak bir tepki saldırısı, ülke için kıyamet senaryosu olarak değerlendiriliyor.
Afrika'nın en zengin yeraltı kaynaklarına sahip olan Libya'da muhtemel paylaşım kavgası ile bu kaynaklardan faydalanmaya çalışan bazı Batılı ülkelerin bu tür bir çatışmayı tetikleme endişesi de ülkenin önündeki önemli bir sınav.
Suriye ile birlikte yoğun çatışmaların yaşandığı diğer bir ülke Yemen'de de koltuğunu bırakmamakta ısrar eden Devlet Başkanı Ali Abdullah Salih'in tıpkı Kaddafi gibi savaşa mı yoksa muhaliflerle anlaşma yoluna mı gideceği merak ediliyor.
Ortadoğu'daki devrim fitilini ateşleyen Tunus'ta devrik lider Zeynel Abidin bin Ali, ordunun desteğini yanına alamayınca ocak ayında Suudi Arabistan'a sığınmak zorunda kalmıştı. Aynı şekilde ordunun halkın yanında yer almasıyla devrimin başarılı olduğu diğer bir ülke Mısır'da da devrik lider Hüsnü Mübarek, oğullarıyla birlikte yargılanıyor. Mübarek'in yargılanmasının aylar hatta yıllar sürebileceği belirtiliyor.
KADDAFİ YERLERDE SÜRÜKLENDİ
Kendini 'Afrika'nın Krallar Kralı' ilan eden Libya'nın devrik lideri Kaddafi memleketi Sirte'de öldürüldü. Kaddafi'nin düşen Sirte'den kaçarken öldüğü bildirildi. Lağım borusunda yakalandığı iddiası da var.Vurdular, sürükledİler, soydular: Albay, 9 mm'lik tabancayla her iki bacağından ve boynundan vurularak can verdi. Kaddafi'nin cesedi önce soyuldu, sonra yerlerde sürüklenip bir kamyonete yüklendi. Yeni Libya ve müttefiklerinde bayram havası var.
Gizli bir yere gömülecek
Libya'nın yeni yöneticileri, Kaddafi'nin NATO bombardımanında ölmediğini, yakalandığında kendi taraftarları ile "isyancılar"ın çapraz ateşine maruz kalarak öldüğünü duyurdu. Öldürülmesi için kimseye emir verilmediği belirtilirken Kaddafi'nin gizli bir yere gömüleceği öğrenildi.
Kaddafi'yle birlikte eski Libya rejimi güçlerine komuta eden Ebubekr Yunus Cebir'in de öldürüldüğü belirtildi. Kaddafi'nin oğlu Mutassım, iç güvenlik servisi şefi Mansur Dau, Libya istihbarat servisi şefi Abdullah Senussi ve Kaddafi'nin sözcüsü Musa İbrahim'in de ele geçirildiği UGK yetkilileri tarafından açıklandı. Sokağa dökülen ve"Allahü Ekber" diye bağıran Libyalılar aralıksız kornalar çaldı, havaya ateş açtı.
ABD ve Fransa 'zaferi' paylaşamıyor
Fransa Savunma Bakanlığı ise Kaddafi'yi Sirte'den kaçırmaya çalışan konvoyun ölmeden hemen önce Fransız savaş uçaklarınca durdurulduğunu savundu. ABD de aynı konvoyun kendilerine ait insansız hava araçları tarafından vurulduğunu duyurdu. NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen, Libya'daki NATO operasyonunda sona çok yaklaşıldığını ve bugün bu konuda bir karara varılacağını bildirdi.
Ağustos ayında Trablus'tan kaçıncaya kadar 42 yıl kesintisiz olarak koltuğunu koruyan Kaddafi, İngiltere Kraliçesi 2 Elizabeth'ten sonra ikinci, monarşi olmayan rejimler arasında ise en uzun süre kalan liderdi. Kaddafi renkli elbiseleri, sıra dışı konuşma tarzı, diplomatik kuralları alt üst eden davranışları ve her yere götürdüğü Bedevi çadırı, Amazon diye anılan kadın korumalarıyla dünya sahnesinde aykırı bir yer edindi.
Sirte'de bir bedevi çadırında doğan Muammer Kaddafi, 1 Eylül 1969'da daha 27 yaşında genç bir albayken darbe düzenleyip batının desteğini yitirmiş Kral I. İdris'i tahtan indirmişti. Tam 42 yıl sonra 1 Eylül 2011'de BM Genel Kurulu, ülkenin büyük bölümünü denetim altına alan Libya Ulusal Geçici Konseyi'ni tanıyarak, onun iktidarına resmen son verdi.
İktidara geldikten sonra ülkesinin adını, bayrağını ve anayasasını değiştirdi 1977'de yazdığı "Yeşil Kitabı" anayasa olarak ilan edip kendisini "Lider Kardeş" ve "Devrimin Kılavuzu" ilan etti.
90'lı 2 binli yıllarda Arap dünyasında da müttefik bulamayınca Afrika'ya yöneldi, milyarlarca dolar harcayarak kendisine müttefik ettiği Afrikalılar onu 2008'de "Krallar Kralı" olarak selamladı. Lockerbie kurbanlarının ailelerine 10 milyon dolar tazminat ödeyip, bol sıfırlı petrol ve ticaret anlaşmaları imzalayınca son yıllarda Batı'nın tecritini kırdı. Ünlü çadırını Paris'e de Roma'ya da kurabildi, 2009'da BM kürsüsüne çıkıp saatler süren konuşmasıyla diplomatlara fenalıklar geçirtebildi.
Asıl savaş şimdi başlıyor
Geçici Milli Konsey, Kaddafi'nin tamamen etkisizleştirilmesinin ardından, yönetimi yeniden şekillendirileceğini ve demokrasiye hızlı bir geçiş yapacaklarını açıklamıştı.
Ancak tarihinde demokrasi tecrübesi bulunmayan Libya'nın önünde aşılması çok zor sorunlar var. Bunların başında halkın hemen hemen tamamının silahlı olması ve hak talep edecek çok sayıda silahlı grubun bulunması geliyor.
Tek bir komuta altında savaşan bir ordudan çok, onlarca gerilla grubu şeklinde örgütlenen geçici hükümet güçlerinin nasıl kontrol altına alınacağı soru işareti. İkinci sorun ise Kaddafi'nin siyasi hayata müsaade etmemesi ve yurtdışındaki muhalifleri ortadan kaldırmasından dolayı ülkeyi demokrasiye taşıyacak kadroların hemen hiç olmaması. Yeni ortaya çıkan yüzler büyük bir muamma olarak görülüyor.
Diğer önemli bir husus da kabile anlayışının hâlâ diri olması. Kaddafi'nin başta kendi kabilesi Kaddafa olmak üzere yıllarca kolladığı bazı kabilelere karşı başlayacak bir tepki saldırısı, ülke için kıyamet senaryosu olarak değerlendiriliyor.
Afrika'nın en zengin yeraltı kaynaklarına sahip olan Libya'da muhtemel paylaşım kavgası ile bu kaynaklardan faydalanmaya çalışan bazı Batılı ülkelerin bu tür bir çatışmayı tetikleme endişesi de ülkenin önündeki önemli bir sınav.
