Asker bastırdı, şeffaflık bitti
Savunma, güvenlik ve istihbaratla ilgili konularda devlet kurumlarının denetimine ilişkin Sayıştay Başkanlığına sunulan yönetmelik taslağı, asker baskısıyla değiştirildi
Türk Silahlı Kuvvetlerinin (TSK) harcamalarını denetlemek amacıyla yeniden tasarlanan Sayıştay Kanunundaki bazı maddeler, kurulan komisyonda askerlerin devreye girmesiyle değiştirildi. Değişikliklerden biri, uluslararası kuruluşlarla paylaşılan bilgilerin gizliliği ileri sürülemeyecek maddesi. Bu madde ile birlikte denetimlerin kamuoyuyla paylaşılacağı hükmü de metinden çıkarıldı. Komisyonda kabul edilen metin, eğer Bakanlar Kuruluna gönderilip, bu haliyle çıkarsa Sayıştay, TSKnın harcamalarını inceleyemeyecek.
Konuyla ilgili ayrıntılara Taraf ulaştı. İşte skandal olayın tüm ayrıntıları;
Blindiği gibi 6085 sayılı Yeni Sayıştay Kanunuyla birlikte TSKnın, Sayıştay denetimine ilişkin istisna ve sınırlamaları ortadan kalkmıştı. Yeni kanundaki tek istisna, usule ilişkin bir maddeydi. Savunma ve istihbarat ile ilgili devlet mallarını içeren denetim raporlarının kamuoyuna açıklanmasına ilişkin hususlar, Bakanlar Kurulunun çıkaracağı bir yönetmelik ile düzenlenecekti. Yani, yeni kanuna göre yapılacak denetimler sonucunda yazılacak raporlar, her yıl Sayıştay Başkanlığınca kamuoyuna genel hükümlere göre duyurulurken; eğer savunma, güvenlik ve istihbarat ile ilgili devlet kurumlarının sahip olduğu mallara ilişkin hüküm içerenler var ise bunların duyurulması Sayıştay tarafından hazırlanıp Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikte belirtilen şekilde yapılacaktı.
Denetçilerden 14 maddelik metin
İşte bu amaçla, Sayıştay Başkanlığı söz konusu yönetmelik taslağının hazırlanması için bir Sayıştay üyesinin başkanlığında, bu konuda uzman üç başdenetçi ve bir uzman denetçiden oluşan beş kişilik bir komisyon kurdu. Savunma, güvenlik ve istihbaratla ilgili kurumlardan çıkarılacak yönetmeliğe ilişkin ön görüş aldı. Komisyon yaklaşık üç ay konuyla ilgili yoğun olarak çalıştı. Yurtdışı örnekleri, mevcut kaynakları ve konunun tarihsel gelişimini inceledi. Ardından da 14 maddelik bir yönetmelik taslağı hazırlayarak, ekleriyle birlikte Sayıştay Başkanlığına sundu.
Asker baskı yaptı, yönetmelik değişti
Komisyon çalışmalarını yürütürken, askeri makamlardan komisyon üyelerine baskı yapıldığı iddia edilmeye başlandı. Sayıştayda Bölüm Başkanı olan İbrahim Süren aracılığı ile baskı yaptığı söylenen isimler, Milli Savunma Bakanlığı Maliye Daire Başkanı Tuğgeneral Fevzi Cömert ve aynı dairede görevli Albay Sinan Balyemez.
Yönetmelik taslağının komisyon tarafından Sayıştay Başkanlığına sunulmasından sonra olanlar oldu. Cömert, Balyemez ve bir sivil memur, Sayıştay Bölüm Başkanı İbrahim Süreni ziyaret etmeye başladılar. Yönetmeliğe müdahaleler de böylece başladı. Komisyonun oluşturduğu taslak yönetmelik, büyük oranda değiştirildi. Ardından da ilgili kurumlara görüş alınmak üzere gönderildi. Daha sonra da Sayıştay Genel Kuruluna, komisyonun hazırladığı metin yerine üzerinde değişiklik yapılan ve denetimi ortadan kaldıran metin kurulun gündemine sokuldu.
Uyarılar dikkate alınmadı
Sayıştay Genel Kurulunda yapılan görüşmede denetimden sorumlu Başkan Yardımcısı Erol Akbulut, söz konusu taslak metnin değişmemesi yönünde savunma yaptı. Tüm uyarılara rağmen, askerin dediği oldu. Komisyonun hazırladığı metinden sadece bir madde aynen alındı, geri kalan maddeler ise değiştirildi. Örneğin askerlerin uzun yıllar boyunca arkasına saklandıkları gizlilik kavramının öne sürülmesini güçleştiren uluslararası kuruluşlarla paylaşılan bilgilerin gizliliği ileri sürülemeyeceği hakkındaki 5. madde metinden çıkarıldı.
Şeffaflık ortadan kalkacak
Yine, Sayıştay Başkanlığınca yapılacak denetimlerde denetime engel olunması halinde kamuoyunun bilgilenmesinin sağlanması için konmuş olan 12. Madde (yapılacak denetimi güçleştiren ve engelleyici hususların kamuoyu ile paylaşılacağı) metinden çıkarıldı. Bunlara ilave olarak kamuoyuna duyurulması gereken hususları düzenleyen ve halkın yapılan denetim sonuçlarından asgari ölçüde bilgilenmesini amaçlayan 4. Madde de metinden çıkarıldı. Eğer yönetmelik bu haliyle çıkarsa denetime ilişkin hiçbir husus kamuoyuna açıklanmayacak.
Bir başka değişiklik ise şu; Komisyonun hazırladığı metinde, ilgili raporların kamuoyuna açıklanmasını belirleyen idare Sayıştay Başkanlığıyken, hazırlanan metinde bu yetki TBMMnin görüşüleceği komisyonuna verildi. Haber kaynağımız, Bu durum sonucu raporların açıklanıp açıklanmayacağı konusunda Sayıştayın karar verme yetkisi ortadan kaldırıldı ve bağımsızlığı zedelendi diyor. Ayrıca eklenen bir madde ile denetlenen kamu kurumunun üst yöneticisine, yargıya esas raporların Sayıştay Dairelerinde yargılanması esnasında gizlilik talep etme hakkı verildi. Yani gizliliğin arkasına sığınılıp, yargıdan bile belge ve bilgiler artık saklanabilecek.
Tasarıya göre gizliliği ihlalde toplu ceza verilecek
Taslak yönetmelikteki en önemli değişiklik ise komisyonun hazırladığı taslakta yer almayan 6. Madde. Bu madde ile gizlilik dereceli bilgi ve belgeleri teslim alan, edinen, kullanan, çoğaltan ve vâkıf olan tüm Sayıştay mensupları, bunların gizli kalmasından, korunmasından sorumlu tutuluyor. Buna aykırı davranışlarda genel hükümlerin uygulanacağı belirtiliyor. Yani Türk Ceza Kanunundaki ağır hükümler uygulanacak. Örneğin, herhangi bir bilgi basında yer alırsa bundan bilgisi olan tüm Sayıştay mensupları sorumlu tutulacak ve haklarında soruşturma ve cezai kovuşturma işlemleri yapılacak.
Haber kaynağım bu durumun sakıncasını şu sözlerle anlatıyor; Bu durumda zaten Sayıştaya bilgi ve belge vermek istemeyen askerler, bundan sonra tüm verecekleri bilgi ve belgeden başta Sayıştay Denetçileri olmak üzere Sayıştay mensuplarını sorumlu tutarak denetim yapılmasını fiilen engelleyecekler. MSB Karargâh Hizmetleri Yönergesine göre bir belgeye çok gizli gizlilik derecesi vermeye şube müdürlerinin bile yetkisi var. Dolayısıyla denetçilerce her istenecek bilgi ve belgeye çok gizli gizlilik derecesi vererek sorumluluk yaratılabilecek. Yeni Sayıştay Kanununda gizli bilgi ve belgelerin incelenemeyeceğine ilişkin bir istisna bulunmamasına rağmen, yönetmelik ile böyle bir fiili durum yaratılmak istenmektedir. Kaldı ki böyle bir madde güvenlik ve istihbarat ile ilgili devlet kurumlarının sahip olduğu mallara ilişkin hususları içeren Denetim Raporlarının kamuoyuna Duyurulmasına ilişkin hususları düzenleyen bu yönetmeliğin konusuna girmemektedir.
Haber kaynağım, eğer Sayıştay Başkanlığı tarafından hazırlanan metin, Bakanlar Kuruluna gönderilip bu haliyle çıkarsa zaten psikolojik olarak zorlukla yürütülen Sayıştay Denetimlerinin daha da zorlaşacağını, gizli olmayan konular üzerinden yüzeysel olarak gerçekleştirileceğini de sözlerine ekledi.
Mehmet BARANSU / TARAF
